“Kriz ya da savaş gelirse” isimli kitapçık, altı yıl evvel çıkan birinci haline kıyasla İsveç hükümetinin berbatlaşan güvenlik durumu nedeniyle güncellendi. Bundan kasıt, Rusya’nın Ukrayna’yı topyekûn işgali. Kitapçığın boyutları da evvelki haline nazaran iki katı.
Kompu Finlandiya’da da internetten “olaylara ve krizlere hazırlık” başlıklı kendi rehberini yayımladı.
Ve Norveçliler de çok hava olayları, savaş ve öbür tehditler karşısında kendi başlarına bir hafta boyunca yönetim etmelerini öğütleyen birer broşür aldılar.
Finlandiya’nın dijital broşüründeki ayrıntılı askeri çatışma kısmında, hükümetin ve cumhurbaşkanının bir silahlı atak durumunda ne yapacağı açıklanıyor ve Finlandiya makamlarının “kendini savunmaya âlâ hazırlanmış olduğu” vurgulanıyor.
İsveç geçen yıl Moskova’nın Ukrayna işgalinin akabinde Finlandiya üzere NATO’ya katıldı. Norveç ise NATO’nun kurucu üyelerinden biri.
İsveç ve Norveç’in aksine, Helsinki hükümeti “milyonlar tutması” ve dijital versiyon daha kolay güncellenebileceğinden, her bir hane için birer tane basmamaya karar verdi
Norveç Sivil Savunma Kurumu’nda (DSB) hazırlık kampanyasından sorumlu Tore Kamfjord “2,2 milyon kağıt kopya yolladık. Norveç’teki her bir haneye” dedi.
Evde bulundurulması gereken gereçler listesinde, konserve fasülye, güç barları ve makarna üzere uzun ömürlü besinler ve nükleer bir kaza durumunda iyodin tabletleri üzere ilaçlar var.
Oslo hükümeti 2018’de birinci versiyonunu konutlara yollamıştı, fakat Kamfjord iklim değişikliği ile seller ve toprak kaymaları üzere çok hava olaylarının riskleri artırdığını söylüyor.
İsveçliler için sivil savunma kitapçıkları yeni bir öge değil. “Savaş Gelirse”nin birinci baskısı İkinci Dünya Savaşı’nda basılmış ve Soğuk Savaş periyodunda güncellenmiştti.
Ancak bir bildiri, kitapçığın ortasından, üstlere taşındı. “İsveç öbür bir ülkenin saldırısına uğrarsa, asla boyun eğmeyeceğiz. Direnişin sona ermesine yönelik bütün bilgiler yanlıştır.”
Altyapıları ve “total savunma sistemleri” Soğuk Savaş periyoduna kadar gitse de, Finlandiya ve İsveç çok da uzun sayılmayacak bir mühlet öncesine kadar tarafsız ülkelerdi.
İsveç Sivil Savunma Bakanı Carl-Oskar Bohlin, geçen ay global durumun değiştiğini ve İsveç hanelerindeki bilginin de bu formda değişmesi gerektiğini söylemişti.
Bakan geçtiğimiz aylarda da “İsveç’te savaş yaşanabileceğini” belirtmişti. Fakat bu çıkışı, “total savunmaya” yönelik atakların yavaşlığı karşısındaki bir ikaz olarak görülmüştü.
Rusya ile uzun sonu ve İkinci Dünya Savaşı’nda Rusya’yla çarpışma tecrübesi olan Finlandiya daima yüksek seviyeli bir savunma yapısını korudu. Fakat İsveç ise, savunma altyapısını geriletti ve son yıllarda yine inşaya başladı.
İsveç Savunma Üniversitesi’nden savaş araştırmaları profesörü Ilmari Kaikho, “Finlandiya savaşın bir ihtimal olduğunu asla unutmadı, lakin İsveç’te insanların biraz sarsılıp, bunun hakikaten yaşanabileceğini anlamaları gerekiyordu” diyor.
Göteborg’da okuyan aslen Finlandiyalı, 24 yaşındaki Melissa Konuta Ajosmaki, Ukrayna’da savaş çıktığında daha dertli olduğunu anlatıyor.
“Şu anda daha az dertliyim lakin aklımda daima bir savaş çıkarsa ne yapmalıyım sorusu var. Bilhassa de ailem Finlandiya’da olduğundan.”
Kitapçıklarda, çeşitli senaryolarda ne yapılması gerektiğine dair talimatlar var ve vatandaşlardan bir kriz durumunda, en azından birinci basamaklarda kendi başlarının devasına bakmaları isteniyor.
Finlilere, kış aylarında sıcaklığın -20 derecelere indiği devirlerde günlerce nasıl elektriksiz kalabilecekleri anlatılıyor.
Listede ayrıyeten, iyodin tapletleri, pişirmesi kolay yiyecekler, evcil hayvanlar için yiyecekler ve yedek güç kaynakları bulunuyor.
İsveç’teki listede ise, patates, lahana, havuç, yumurta, konserve soslar ve çorbalar tavsiye ediliyor.
67 yaşındaki İsveçli iktisat uzmanı Ingemar Gustafsson, kitapçığın daha evvelki versiyonlarını hatırlıyor.
“Durumdan o denli çok dertli değilim, hasebiyle sakin kalabiliyorum. Ne yapmamız, nasıl hazırlanmamız gerektiği mevzularında bilgi almamız güzel lakin konutumda tüm bu hazırlıkları yapmış da değilim. En kıymetli tavsiyelerden biri de 72 saat yetecek su ve ve besin bulundurulması. Fakat Ilmari Kaihko bunun herkese uygun bir tavsiye olup olmadığını sorguluyor. Küçük bir dairede yaşayan büyük aile bunları nereye saklayacak?”