Yaklaşık 2 yıldır koronavirüs salgını ve tedbirleri nedeniyle tüm dünyada neredeyse hiç görülmeyen influenza (grip), rinovirüs, adenovirüs, parainfluenza üzere teneffüs yolu enfeksiyonuna neden olan virüsler, bu yıl eskisinden daha süratli ve mevsiminden de evvel görülmeye başlandı.
Güney yarım kürede bilhassa Avusturalya, grip dönemine çok şiddetli bir giriş yaparken geçtiğimiz hafta İngiltere’de ülke vatandaşları bu kış beklenen virüs fırtınasına karşı uyarıldı.
Birleşik Krallık Sıhhat Güvenliği Ajansı (UKHSA), İngiliz vatandaşlarını kendilerini bekleyen ‘zor kış’ konusunda uyarırken, hem korona hem de gribin bu kış ölümcül tehdit olduğuna dair güçlü belirtiler olduğunu belirtti.
Avustralya’da patlama
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Lideri ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, her yıl evvel Güney yarım küreyi etkileyen grip (influenza) salgınının, bu yıl Avustralya’da patlama halinde yaşandığına dikkat çekti.
Yavuz, grip aşısı çıkmış olanların beklemeden aşılarını yaptırması gerektiğini belirtti.
“Virüslerin tekrar ortaya çıkacağını bekliyorduk”
DHA’ya konuşan Yavuz, “Koronavirüs başladığından beri aldığımız birçok tedbir vardı. Aşının yanında en başından itibaren aldığımız ferdî tedbirlerimiz, başka teneffüs yoluyla bulaşan virüsleri de epeyce azaltmıştı. Geçen yıldan itibaren bu tedbirler azaltıldı ve bu yıl da büsbütün kaldırıldığı için aslında bu virüslerin tekrar ortaya çıkacağını bekliyorduk. Geçen yıl kısmen tedbirler devam ettiği için bir ‘patlama’ halinde olmadı fakat bu yıl ölmemler büsbütün kaldırıldığı için biraz daha şiddetli yaşayacağımızı ön görüyoruz.” dedi.
“Hızlı bir giriş olabilir”
“Bilim çevirileri de bu türlü düşünüyor” diyen Yavuz, şöyle devam etti:
“Grip açısından bakarsak, Güney yarım kürede bilhassa Avustralya’da, süratli başladı grip. Onlar dönemin sonuna gelmiş durumdalar şu anda. Bir mühlet süratli gittikten sonra, tekrar evvelki yılların altında bir düzeyde bitti grip dönemi. Fakat birebir şey burada da olursa, süratli bir giriş olabilir sahiden garip açısından. Zira şu an şahsî hami tedbirler, maske, kalabalıkların azaltılması vesaire bunlar büsbütün kalktı.”
Henüz artmadı lakin dikkat…
Acillerde koronavirüs müracaatlarında da ufak kıpırdanmalar yaşandığını ancak eskiye nazaran önemli bir artışın şimdi olmadığını kaydeden Prof. Dr. Yavuz, “Önümüzdeki süreçte grip, nezle etkeni öteki virüsler, ki onlar da rinovirüs, parainfluenza, insan metapnömovirüsü, adenovirüsler ile ilgili artış bekleniyor. RSV mesela geçen yıl erken bir pik yapmıştı. Lakin influenza en çok kaygı yaratanlardan biri. Biz grip sürveyans (takip) sistemine dahil olan bir ülkeydik dünyada. Lakin koronavirüs devrinde aksadı sürveyans.
“Koronavirüs üzere ağır tablolara neden olabiliyor”
Şimdi o sistemin tekrar çalışır hale geçmesi gerekiyor ki grip sürveyansı yapılırken, tıpkı vakitte öbür kelamını ettiğimiz virüs etkenlerini de gözlemleyebiliyorduk. Nezle yapan virüsler de bazen bağışıklığı baskılanmışlarda ya da yaşlılarda, hatta bazen çocuklarda koronavirüs üzere ağır tablolara neden olabiliyor. O yüzden bunların da takip edilmesi gerekiyor. Bizim şu an aslında ülke olarak yapmamız gereken en acil şey, bu sürveyansı güçlendirerek devam ettirmek. Zira biz bu bilgilerle hareket edebiliyoruz.” şeklinde konuştu.
“Sürekli değişiklik gösteriyor”
Geçtiğimiz hafta Sıhhat Bakanı Dr. Fahrettin Koca’nın grip aşısı tanımlananlara aşı daveti yapmasını da hatırlatan Prof. Dr. Yavuz, şu ihtarlarda bulundu:
“İnfluenzada her dönem aşı olmak gerekiyor. O da bir RNA virüsü olduğu için daima değişiklik gösteriyor. O yüzden mevsimi de geldi, bilhassa risk kümelerine tanımlanmış durumda ve grip aşısı çıkmış olanların hiç beklemeden aşılarını olmaları gerekiyor. Grip aşısı da motamot koronavirüs aşısında olduğu üzere, hastalansa bile kişiyi mevtten ya da hastaneye yatış gerektiren ağır tablolardan koruyor.
El hijyeni önemli…
Bu kesin olarak gösterilmiş durumda. Öteki virüsler içinse mesela rinovirüs, nezle etkenlerin üçte birinden fazlasına sebep oluyor; elimizde rastgele bir aşı ya da ilaç yok maalesef. Lakin bu virüsler için de şöyle bir hoşluk var, bilhassa el hijyenine dikkat edersek, yani ellerimizi sık sık yıkarsak ve yakın temaslardan kaçınırsak ya da kapalı ortamlarda maske takarsak; bunu da azaltma talihimiz var.”
“Hasta olanlar işe ya da okula gitmesin”
Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Bu hastalıklar iş gücü kaybına ya da hastanede iş yükü oluşturmada bizim koronavirüsten evvelki devirlerde en çok uğraştığımız mevzuların başında yer alıyordu. Aslında toplum sıhhati açısından baktığımızda çok da hafife alınacak hastalıklar değil.
Bu nedenle hasta olan şahısların katiyetle işe ya da okula gitmemesi gerekiyor. Bu kış bu çok değerli olacak. Zira aslında sürveyans yapılmıyor, kıoronavirüs için de yok. O nedenle bunların ne kadar yaygın olduğu anlaşılmayabilir bu yıl. Hasta olanların konutta kalması, birçok kişinin hastalanmasını da pürüzler.
“Yeni pik Ekim-Kasım üzere bekleniyor dünyada”
Belki de iş yerleri bunu teşvik etmeli, zira hasta bireylerin işe gitmesi, daha sonra daha fazla iş aksamasına neden olacaktır. Koronavirüste de sayıların arttığına dair bilgiler geliyor dünyadan. Benim tasam, önümüzdeki süreçle ilgili, bilhassa önümüzdeki 1 ay içinde koronavirüsle ilgili.
Yeni pik Ekim-Kasım üzere bekleniyor dünyada. O yüzden 65 yaş üstündekiler, bilhassa son aşılarının üzerinden 6 ay geçmiş olan şahıslar, hatırlatma dozunu kesinlikle yaptırmalı. Kalabalıklarda, kapalı alanlarda da maske takmalarını mutlaka tavsiye ediyorum. Zira koronavirüs hala teneffüs yolu hastalıklarında vefata yol açan birinci patojen.”