KARS – Toplumsal Demokrasi Vakfı (SODEV), kuruluşunun 30. yılında Kars’ta, ‘Sosyal Demokrasi ve Türkiye, Krizdeki İktisat ve Yozlaşan Demokrasi’ bahisli bir panel düzenledi. Moderatörlüğünü SODEV Lider Vekili Ahmet Emin Avşar’ın yaptığı panele, CHP Küme Lider Vekili Gökhan Günaydın, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, Rawest Araştırma Yöneticisi Roj Girasun, SODEV Başkanı Rasim Şişman ve SODEV Kars Temsilcisi Mehmet Yıldız katıldı.
Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik gidişatın bölgeye yansımalarının konuşulduğu ve ‘demokratikleşmenin’ nasıl olması gerektiğinin ele alındığı panelin akabinde, CHP Küme Lider Vekili Gökhan Günaydın ile bir söyleşi gerçekleştirdik.
Günaydın, bölgedeki işsizlik ile buna bağlı olarak gelişen göç, Kürt sorunu, son seçimlerin göstermiş olduğu tablo ve CHP’nin bölge vilayetlerindeki varlığı ile ilgili sorularımızı yanıtladı. CHP’nin bölgede daha sağlam adımlar atması gerektiğini belirten Günaydın, DEM Parti’nin de ‘Türkiye partisi olması gerektiğini’ söyledi.
CHP Küme Lider Vekili Gökhan Günaydın ‘KARS, ZORLA KOLAY BİR KENTE DÖNÜŞTÜRÜLMEYE ÇALIŞILIYOR’
Kars’tasınız ve SODEV tarafından düzenlenen panele katıldınız. O halde birinci sorumuz Kars’la ilgili olsun. Bu kentte ne görüyorsunuz?
Kars için ‘büyülü bir kent’ tarifi yaparım. Buna karşılık Kars’ın süratle gerilediğini görüyorum. Kentsel yenileme çok yetersiz, müktesebata asla uygun olmayan bir idare usulü var. Bir Prag olabilecek Kars, zorla kolay bir kente dönüştürülmeye çalışılıyor. Öte yandan, Türkiye’de iktisattaki geriye gidişin bu bölgeye çok önemli yansıdığını görüyorum
‘BU BÖLGELERİN YİNE NÜFUS TUTMASI GEREKLİ’
Kars’ın ve hatta bölgenin en değerli meselelerinden biri işsizlik ve buna bağlı olarak gelişen göç. Bölge kentleri daima göç vererek nüfus kaybediyor. Bunun politik bir sebebi olduğunu düşünüyor musunuz?
Türkiye’nin endüstrisinin yüzde 60’ı, Marmara Bölgesi’nde. Nüfusunun da neredeyse yarısı tekrar bu coğrafyaya hapsolmuş vaziyette. Dünyada iktisadını ve popülasyonunu coğrafyaya gerçek dağıtmak denilen bir prensip vardır. Yani kırsal alanda yaşamak teşvik ediliyor ve oralarda bir bilakis göç durumu kelam konusu olabiliyor. Türkiye’de ise buralar tümüyle adeta ıssızlaştırılmış. Bunun iktisadi sebepleri de var politik sebepleri de var. Bu bölgedeki sanayi tesislerini birbiri arkasına kapattılar. Tarım ve hayvancılık iktisadını aslında çökerttiler. Pekala artık bir gencin Kars’ta hayatına devam etmesi için ne vaat ediyoruz? Halbuki aksisi olmalıdır. Birisi ‘kasıtlı devlet politikası’ desin, birisi ‘ihmal edilmişlik’ desin, öbürü ‘plansızlık’ desin. Biz de ‘bütün bunların hepsi’ diyelim. Ancak bunun değişmesi lazım artık. Ben turizmiyle, tarımıyla ve endüstrisiyle, bu bölgelerin yine nüfus tutması gerektiğini düşünüyorum.
‘CHP, BÖLGEDE ÖNEMLİ MESELELERİ OLAN BİR SİYASAL PARTİYDİ’
Son yapılan genel seçimde CHP’nin, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çok tezli olduğu kentler vardı. Partiniz 2023 seçiminde bölgede umduğunu neden bulamadı?
14 Mayıs 2023’te 128 milletvekili çıkartabildi Cumhuriyet Halk Partisi ve bir de meşhur 39 milletvekili olayı var. 31 Mart’ta ise yüzde 37’nin üzerindeki bir oy oranıyla birinci parti çıktı. Şu anda da kamuoyu yoklamaları bazen 3-4, bazen de daha fazla puanla birinci parti olduğumuzu gösteriyor. Bugün seçim olsa CHP 250 milletvekili çıkarabilecek. CHP’nin Doğu Anadolu’da ve Güneydoğu Anadolu’da öteden beri istek ettiği kapasiteye ulaşamadığını biliyoruz. Münasebetiyle, sadece 2023 ve 2024’te değil, onun öncesinde de önemli meseleleri olan bir siyasal partiydi. Lakin süreç değişiyor. Memlekette doğan, büyüyen herkes artık daha düzgün bir ömür istiyor. Hengame etmeden, barış içerisinde, daha çok üreten, daha adil paylaşan, çoluğunu çocuğunu gülerek büyüten bir tablo istiyor. Bunların masalarda ve partilerle olan bağlantılarla çözülmesi mümkün olmadı. Memleket bunu gördü. Bunun dayanışmayla çözülmesi lazım. Partiler ortasında yalnızca taktiksel boyuta dayanmayan bir dayanışma bağının kurulması lazım. Yurttaşın gönlünü kazanmaya yönelik uğraşların artırılması lazım.
‘PARTİNİN SAĞLAM SİYASETLERLE SESLENEBİLMESİ LAZIM’
Partinizin kurduğu ‘Doğu Masası’, 14 Mayıs 2023 seçimlerinden evvel birçok çalışma yaptı. Pekala bu çalışmalar sizce tesirini gösterdi mi? Göstermediyse neden?
CHP’nin az oy aldığı bölgelere özel bir çalışma yapması lazım. Bunu yaparken nasıl bir temel izleyeceksiniz? Feodalizme teslim olarak ve onun size sağladığı ‘fırsat penceresinden’ yararlanarak mı ilerleyeceksiniz? Yoksa daha ilkesel bir duruş mu sergileyeceksiniz? Geçmişte Doğu Masası’nın yaptığı çalışmalara teşekkür ederim. Katkı sağlayabildiği bölgeler olmuştur, sağlayamadığı bölgeler olmuştur. Lakin bir siyasetçi olarak şunun tarafında hiç olmadım: Geçmişte ‘X’ partisinden milletvekili olmuş bir aşiret reisini, kendine transfer et, o da sana 3 bin-5 bin oy getirsin ve orada milletvekili çıkart. Bu türlü bir anlayışın ilerleme bahtı yoktur. Bunun yerine partinin sağlam siyasetlerle yurttaşların tamamına seslenebilmesi lazım.
Gökhan Günaydın, Gazete Duvar Van Temsilcisi Kadir Yavuz’un sorularını yanıtladı, ‘KÜRT PROBLEMİNE AİT SAĞLAM SÖZLERİNİZ OLMALI’
Mesela ne yapılması lazım? Nedir bu ‘sağlam politikalar’ ve nasıl uygulanabilir?
Örneğin; genç bir Kürt’ten bahsedelim. Bu genç, Diyarbakır’da yaşasın, İstanbul’da yaşasın, İzmir’de yaşasın. Bu çocuğun siyasete bakış açısı, yaşadığı bölgeye nazaran farklılaşabiliyor. ‘Neden bu türlü düşünüyorsunuz’ demeyin. Bunun sosyopolitik temelleri var. Hasebiyle CHP’nin Kürt’e de Laz’a da Çerkes’e de tesirli ve samimi kelam söyleyebilecek bir siyaset anlayışına gereksinimi var. Şayet Doğu ve Güneydoğu’da bir siyasetiniz olacaksa, sizin oradaki Kürt sorununa ait sağlam sözleriniz olmalıdır. Sizin oradaki işsizliğe, bölgesel farklılıklara ait söyleyeceğiniz kelamlar olmalıdır. Örneğin; GAP bölgesinde güç gerçekleşmesi yüzde 95’lerde. Yani bölgede suyu tutuyorsun ve bütün Türkiye’nin güç gereksinimine katkı sağlıyorsun. Lakin o barajlarda tuttuğun suyun, bölgenin tarlalarına gitmesi için gerekli olan sulama kanallarını yapmıyorsun. Tarımdaki gerçekleşme yüzde 35’lerde kalıyor. Biz artık buna ‘sanayi ve güç sektörü’ olarak mı, yoksa ‘kamunun bölgeye bakışı’ olarak mı bakacağız? Ben ikincisinden bakarım. Yani elektrikte yüzde 95 enerjiyi gerçekleştirenler, tarımda bölge halkına katkı verecek olan sulama kanallarını 40 yıldır neden yapmamışlar? Bu bir eksiklik değil, bu bir kasıttır. Bu sözleri cesurca söylemeyi, CHP’yi ileriye taşıyacak ilkesel adımlar olarak görürüm.
‘CHP KAYYUM KONUSUNDA YAPMASI GEREKENLERİ ÇOK AÇIK BİR FORMDA YAPIYOR’
Bölge beşerinin gündemlerinden biri de belediyelere yine kayyım atanması ihtimali. Hakikaten onlarca belediye, yaklaşık 8 yıl boyunca kayyım tarafından yönetildi. En son tekrar Hakkari Belediyesi’ne kayyım atandı ve belediye eş başkanı tutuklandı. Siz partinizin kayyım uygulamalarına kâfi reaksiyon verdiğini düşünüyor musunuz?
Çok net cevap vereyim. Kâfi yansıyı gösterebildiğimizi düşünüyorum. CHP’nin yapmadığı hiçbir şey yoktur bu bahiste. Fikrimizi de kelamımızı de hareketimizi de çok açık bir halde ortaya koyduk. Anayasa’da idari vesayet yetkisi var. Bu yetki kaldırılmalı mıdır yoksa kaldırılmamalı mıdır problemi, tartışılması gereken farklı bir husus. Lakin bu yetkiyle bir belediye liderini misyonda alacaksan, bu çok önemli bir soruşturma sonrasında ortaya çıkabilir. Kendinizi o kentte yaşayan ve o belediye liderine oy vermiş bir yurttaş yerine koyun. Belediye liderini vazifeden alıyorsun. Belediye meclisinin yeni bir lider seçmesine bile imkân vermiyorsun. Bu durumda cezalandırdığın belediye başkanı ve meclis üyeleri değil, onlara oy veren yurttaşlardır. Münasebetiyle kabul edilebilir rastgele bir durum yoktur. CHP kayyum konusunda hem hukuken hem de siyaseten yapması gerekenleri çok açık bir halde yapıyor ve yapacaktır.
‘DEM PARTİ’NİN BİR TÜRKİYE PARTİSİ OLMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM’
Son süreçte, bölge vilayetlerindeki yaya geçitlerine yazılan Kürtçe ihtarların kaldırılması, beraberinde yansıları de getirmişti. DEM Partili bir belediyenin, bir yaya geçidine Kürtçe ikaz bile yazamıyor olmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz o işaretleri yurttaş anlasın diye yapıyoruz. Şayet o kentte Türkçe bilmeyen bir yurttaş varsa, Kürtçe ihtarların yazılmasında bir sakınca yoktur. ‘Yasa buna el vermiyor’ diyenlerin, maddeyi bu çerçevede düzenlemesinde yarar vardır. Kürtçe’ye duyulan alerji ve nefret çok garip bir şey değil mi? O bir halkın ana lisanı. Bu alanlarda birbirimize çok daha saygılı, çok daha demokrat bir çerçeve çizmekte yarar var. Bunu yaparken DEM Parti’nin de söylediği kelamlara ve siyaset stiline yine bakmasında yarar var. Ben DEM Parti’nin bir Türkiye partisi olması gerektiğini düşünüyorum. Yalnızca Kürtleri temsil eden değil, TBMM’de de birçok vakit ortaya koyduğu üzere, ekoloji gayretinde, bayan uğraşında evvel çıkan yanlarıyla da topluma kendisini kabul ettirmesi gerektiğini düşünüyorum. Tabi bunlar benim haddimi aşmadan söylemek zorunda kaldığım cümlelerdir. Kuşkusuz kendi siyasetlerini kendileri yaparlar. Münasebetiyle karşılıklı bir empatinin daha rahat geliştirilebilmesine yönelik dikkat, her tarafın sorumluluğudur.