Küresel iktisatların yaklaşık 3 yıldır süren enflasyonla çabasında yavaş yavaş sona yaklaşıldığı görüşü itimat kazanırken, merkez bankalarının büyük çoğunluğu ülkelerindeki ekonomik gidişata nazaran siyaset ayarlamalarını sürdürüyor.
Eylül ayında Fed ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) faiz indirimine giderken, Rusya Merkez Bankası ve Brezilya Merkez Bankası faiz artırım kararı aldı.
Japonya Merkez Bankası (BoJ), İngiltere Merkez Bankası (BoE) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ise siyaset faizini sabit bıraktı.
FED, SİYASET FAİZİNİ 4 YIL ORTADAN SONRA BİRİNCİ DEFA İNDİRDİ
Fed, siyaset faizini 4 yıl ortadan sonra birinci sefer indirdi ve 50 baz puan düşürerek yüzde 4,75-5,00 aralığına çekti.
Bankadan yapılan açıklamada, istihdam kazanımlarının yavaşladığına işaret edilerek düşük kalmaya devam etse de işsizlik oranının yükseldiği aktarıldı.
Açıklamada, enflasyonun yüzde 2 maksadına gerçek ilerlediği fakat yüksek kalmayı sürdürdüğü belirtilerek enflasyonun sürdürülebilir bir halde yüzde 2’ye hakikat düştüğüne dair daha fazla itimat kazanıldığı ve istihdam ile enflasyon maksatlarına ulaşma risklerinin kabaca istikrarda olduğuna karar verildiği söz edildi.
Ekonomiye ait varsayımlarını de açıklayan Fed, bu yıl toplamda 50 baz puan daha faiz indirimine gidebileceğini ortaya koydu.
ECB, DÜŞEN ENFLASYONA REAKSİYON VEREREK YILIN İKİNCİ FAİZ İNDİRİMİNE GİTTİ
ECB, piyasa beklentileri doğrultusunda yılın ikinci faiz indirimine giderek mevduat faiz oranını 25 baz puan, ana refinansman faizi ve marjinal borçlanma faizini 60’ar baz puan indirdi.
Böylece, para siyasetine yönelik yılın 6. toplantısında hem refinansman faizi hem de marjinal fonlama faizi için Mart 2016’dan, mevduat faizi için ise Eylül 2019’dan bu yana ikinci indirim geldi.
ECB, Haziran 2024’te 5 yıl sonra 3 temel siyaset faizini 25 baz puan indirmişti.
KANADA MERKEZ BANKASI (BOC) FAİZ ORANINI YÜZDE 4,25’E İNDİRDİ
BoC, siyaset faizini üst üste üçüncü toplantıda 25 baz puan düşürerek yüzde 4,25’e indirdi.
Bankadan yapılan açıklamada, enflasyonun beklendiği üzere temmuzda yüzde 2,5’e gerilediğine işaret edildi.
İsviçre Merkez Bankası (SNB) da siyaset faizini iktisada dayanak için üçüncü kere 25 baz puan düşürerek, yüzde 1’e indirdi. Beklentiler paralelinde gerçekleşen faiz indirimi, SNB’nin 9 yıl ortadan sonra mart ayında yaptığı birinci faiz indiriminin akabinde üçüncü indirim oldu.
SNB, martta Kovid-19 sonrası enflasyonist baskıya karşı koymak için mali sıkılaştırmalara giden gelişmiş ülkeler ortasında faiz oranlarını düşüren birinci merkez bankası olmuştu.
ÇİN, ABD MERKEZ BANKASI (PBOC) GÖSTERGE FAİZİ FONKSİYONU GÖREN 1 VE 5 YILLIK KREDİ FAİZ ORANLARINDA (LPR) DEĞİŞİKLİK YAPMADI
Çin, Fed’in faiz indirimi kararının akabinde beklentilerin tersine gösterge faizi fonksiyonu gören 1 ve 5 yıllık kredi faiz oranlarında (LPR) değişiklik yapmadı.
PBoC’den geçen ay yapılan açıklamada, 1 yıllık kredi faiz oranı yüzde 3,35, 5 yıllık kredi faiz oranı ise yüzde 3,85’te sabit bırakıldığı bildirildi.
Ülke iktisadında iç talepteki süregelen zayıflık ve gayrimenkul kesimindeki düşüş sebebiyle nakdî genişleme beklentisine karşın gösterge faizleri sabit kaldı.
Öte yandan, eylül ayının sonlarında PBoC, iç talepte süregelen zayıflık ve gayrimenkul dalındaki düşüşün aşağı çektiği ekonomiyi canlandırmaya yönelik bir dizi önlem açıkladı.
PBoC Başkanı Pan Gongşıng, düzenlediği basın toplantısında, karşıt repo faizinde indirimden zarurî karşılık oranlarının azaltılmasına ve mortgage faizlerinin düşürülmesine dek siyaset adımlarını duyurdu.
Pan, PBoC’nin piyasaya kısa vadeli nakit aktarmasının en değerli aracı olan 7 günlük aksi repo faizini yüzde 1,7’den yüzde 1,5’e çektiğini açıkladı.
Faiz indiriminin, PBoC’nin ana siyaset faizi olan, 1 yıl vadeli borçlanma faizini (MLF) yüzde 0,3’e çekmesini beklediklerini söz eden Pan, emlak kredileri ile kurumsal krediler için gösterge faizi fonksiyonunu yerine getiren 1 ve 5 yıllık kredi faiz oranlarını (LPR) da yüzde 0,2 ve yüzde 0,25 azaltılabileceğini belirtti.
BOE, SİYASET FAİZİNİ, BEKLENTİLER DAHİLİNDE YÜZDE 5’TE SABİT BIRAKTI
BoE’den yapılan açıklamada, Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında üyelerin 8’inin siyaset faizini yüzde 5’te sabit tutma, birinin ise 25 baz puan düşürme istikametinde oy kullandığı belirtildi.
Açıklamada, PPK’nin, para siyasetini, yüzde 2 enflasyon amacına ulaşmak ve birebir vakitte sürdürülebilir büyümeyi sağlamak üzere belirlediği aktarıldı.
BoJ da siyaset faizini sabit bırakan bankalar ortasında yer alırken, bankadan yapılan açıklamada, Japonya ekonomisindeki toparlanmanın devam ettiği belirtilerek enflasyonist baskıların da ithalat fiyatlarındaki gerilemeyle yumuşadığı lakin devam etmesinin beklendiği söz edildi. BoJ’un siyaset faizi yüzde 0,25 düzeyinde bulunuyor.
TCMB SİYASET FAİZİNİ SABİT TUTTU
TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), geçen ayki toplantıda siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 50’de tuttu.
Bankadan faiz oranlarına ait yapılan duyuruda, Konseyin enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının dezenflasyon süreci açısından risk ögesi olmaya devam ettiğini kaydettiği vurgulandı.
RUSYA MERKEZ BANKASI VE BREZİLYA MERKEZ BANKASI FAİZ ARTIRIMI KARARI ALDI
Rusya Merkez Bankası siyaset faizini 100 baz puan artışla yüzde 19’a çıkarırken, daha fazla sıkılaştırma sinyali de verdi.
Bankadan yapılan açıklamada, ülke ekonomisindeki “mevcut enflasyon baskısının yüksek düzeyde devam ettiği” kaydedildi.
Brezilya Merkez Bankası da siyaset faizini 25 baz puan yükselterek yüzde 10,75’e çıkardı. Böylelikle, banka 2022’den bu yana birinci defa faiz artırmış oldu.
Bankadan yapılan açıklamada, enflasyon görünümüne yönelik risklerin üst istikametli olduğunu ve daha kısıtlayıcı bir para siyaseti gerektirdiği aktarıldı.
EYLÜL AYINDA ÖTEKİ MERKEZ BANKALARININ KARARLARI DA TAKİP EDİLDİ
Avrupa’da yer alan merkez bankalarından İsveç Merkez Bankası (Riksbank), Macaristan Merkez Bankası ve Çek Cumhuriyeti Merkez Bankası siyaset faizini 25 baz puan düşürerek sırasıyla yüzde 3,25, yüzde 6,50 ve yüzde 4,25’e indirdi.
Norveç Merkez Bankası siyaset faizini 16 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 4,5’te sabit bırakırken, banka faiz oranının yıl sonuna kadar mevcut düzeyde kalacağının sinyalini verdi.
Asya tarafında ise Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi, Fed’in 50 baz puanlık faiz indiriminin akabinde ABD dolarına bağlı kur rejimi nedeniyle gösterge faizinde birebir oranda indirime gitti.
Buna ek olarak, Endonezya Merkez Bankası, Şubat 2021’den bu yana birinci faiz indirimine gitti ve siyaset faizini sabit tutacağı beklentilerinin bilakis 25 baz puan düşürerek yüzde 6’ya indirdi.
Tayvan Merkez Bankası ise faiz oranlarını sabit tuttu.
Öte yandan, Meksika Merkez Bankası ve Güney Afrika Merkez Bankası da siyaset faizini 25 baz puan indirerek, sırasıyla yüzde 10,50 ve yüzde 8’e düşürdü.