rak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, Orta Doğu Araştırma Enstitüsü (MERI) tarafından düzenlenen forumun “Çalkantılı Bir Bölgede Irak Kürdistan Bölgesi” başlıklı panelinde gündemdeki hususlara ait değerlendirmelerde bulundu.
IKBY’den Ceyhan Limanı’na petrol akışının tekrar başlatılması konusunda Irak merkezi hükümetiyle yapılan görüşmelere ait soruya cevap veren Barzani, “Bazı partiler petrol probleminin siyasi bir problem olduğuna inanıyor. Biz petrole hiçbir vakit siyasi bir sorun olarak bakmadık. Petrol problemi ekonomik bir problemdir.” ifadelerini kullandı.
“BU BAHİSTE TÜRKİYE’DEN YANA SORUN YOK”
Petrol ihracatının durmasının Irak’a 15 milyar dolar ziyana mal olduğunu vurgulayan Neçirvan Barzani, “Türkiye yurt dışına petrol ihraç etmemize müsaade verdi ve bunu daha çok Irak’a ve Kürdistan Bölgesi’ne yardım etmek için yaptı, bundan hiçbir çıkarı olmadı. Biz ne Türkiye’ye petrol sattık ne de Türkiye bizde petrol alma konusunda baskı yaptı. Mevcut durumda petrolün boru çizgileriyle ihraç edilmemesinde en büyük ziyanı gören Irak’tır.” değerlendirmesinde bulundu.
Barzani, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Irak, yanılmıyorsam şu ana kadar en az 15 milyar dolar kaybetti. Kürdistan Bölgesi’nin petrol konusundaki mukavelelerinin Irak’ınkinden farklı olduğunu söylüyorlar. Bizim kontratlarımız iştirak sözleşmeleridir, Irak’ta var olan şey daha çok bir hizmet mukavelesidir. Örneğin, Irak’taki üretime varil başına 26 ila 27 dolar ayırıyorlar lakin neden Kürdistan Bölgesi’ndekine 20 dolar belirliyorlar? Bağdat’tan bu mevzuyu siyasi açıdan değil ekonomik açıdan hakikat ve akıllı bir biçimde ele alması gerektiğini düşünüyorum. Ekonomik olarak Irak’ın nerede kaybettiğine, nerede kazandığına bakması gerekiyor. Bence yanlışsız tahlil, Kürdistan petrolünün de Irak petrolü üzere yine ihraç edilmesidir. Bu mevzuda Türkiye’den yana bir sorun yok. Sorun Türkiye’de değil, sorun Bağdat’ta.”
Ne olmuştu?
Irak, Türkiye’nin Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) çıkardığı petrolü Kerkük-Ceyhan ham petrol boru çizgisi üzerinden ithal etmesinin iki ülke ortasındaki muahedeyi ihlal ettiğini savunarak 2014 yılında tahkim davası açmıştı. Irak’ın 25 Mart 2023 tarihinde Memleketler arası Tahkim Mahkemesi’nde açtığı davayı kazanmasının akabinde, IKBY’den Türkiye’ye gelen günlük 450 bin varillik petrol ihracatı durmuştu.
Tahkim mahkemesinin ayrıyeten Türkiye’nin Irak idaresine 1,4 milyar dolar ödemesine karar verdiği aktarılmıştı. Lakin Türkiye Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, tek taraflı bir tazminat ödemesinin gerçekleşmeyeceğini, iki tarafın da kabul edilen ve reddedilen talepleri olduğunu, iki tarafın da tazminat ödeyeceğini duyurmuştu.
Bağdat ile Erbil idareleri, Nisan 2023’ün başında başında Türkiye üzerinden petrol ihracatına devam edilmesi için mutabakata varmıştı lakin boru çizgisinden petrol akışı şimdi sağlanmadı. IKBY’den yapılan açıklamada, Türkiye’ye petrol ihracatının müzakerelerin tıkanması yüzünden hâlâ başlamadığı bildirilmişti. IKBY Dış Münasebetler Sözcüsü Lawk Ghafuri, “Petrol akışıyla ilgili ilgili her şey artık Bağdat ve Ankara’nın elinde, her iki taraf da petrol akışını tekrar başlatmak için bir mutabakata varmalı.” demişti.