İsteği dışında işsiz kalan sigortalıların uğradıkları gelir kaybını telafi etmeleri için 1999 yılında maddeleşen İşsizlik Sigortası Fonu, birinci işsizlik sigortası ödemesinin yapıldığı Haziran 2002’den itibaren işsizlerin garantisi olmaya devam ediyor.
2023 yılını 197 milyar lirayla kapatan fon, sigortalının prime temel aylık brüt çıkarı üzerinden hesaplanan yüzde 2 patron, yüzde 1 sigortalı kesintileri ve yüzde 1 devlet hissesi geliriyle büyümesini sürdürüyor.
Geçen yıl gelirlerinin 162 milyar lirası emekçi ve patron primi, 54 milyar lirası devlet katkısı, 95 milyar lirası faiz geliri ve 24 milyar lirası öbür kalemlerden oluşan fon, 2024’te yaklaşık yüzde 82 artışla 359 milyar liralık büyüklüğe ulaştı.
Fondan 2024’te işsizlere toplam 45 milyar 730 milyon lira, teşvik ve takviyelere ise 71 milyar lira ödeme yapıldı.
2002’den 31 Aralık 2024’e kadar pasif ödemeler (işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği, yarım çalışma ödeneği, fiyat garanti fonu ödemesi ile nakdi fiyat desteği) için başvuranlardan 18 milyon 943 bin kişi ödenek almaya hak kazandı.
Yeni minimum fiyatla birlikte işsizlik ödeneği de artacak
İşsizlik ödeneği hesaplamasında sigortalının son 4 aylık prime temel karları dikkate alınıyor.
Ödenek ölçüsü işten ayrılmadan evvelki son 4 aylık çıkarın yüzde 40’ı olarak hesaplanıyor fakat hesaplanan meblağ minimum fiyatın yüzde 80’ini aşamıyor. Bu sayıdan, binde 7,59 oranında damga vergisi kesintisi yapılıyor.
2025’te geçerli olan minimum fiyatın brüt 26 bin 5 lira 50 kuruş, net 22 bin 104 lira 67 kuruş olarak belirlenmesiyle işsizlik ödeneği sayısı da değişecek.
2025’te 4 ay çalışıp işsiz kalan bir kişi için en düşük işsizlik ödeneği ölçüsü yeni minimum fiyatla 10 bin 323 liraya yükselecek. Lakin, 2024’te işsizlik ödeneği almaya başlayanların, işten ayrılmadan evvelki son dört aylık çıkar meblağında rastgele bir değişiklik olmayacağı için aldıkları işsizlik ödeneği ölçüsü değişmeyecek. Bunun tek istisnası, üst huduttan işsizlik ödeneği alan bireylerin ödemeleri olacak.
Asgari fiyat artışıyla işsizlik ödeneği için belirlenen üst hudut da yükselecek. Münasebetiyle üst sondan ödeme alanların ödeme ölçüsü, yeni minimum fiyata nazaran belirlenen üst sonu aşmayacak halde revize edilecek. Geçen yıl en yüksek 15 bin 880 lira uygulanan işsizlik ödeneği yeni minimum fiyatla 20 bin 646 liraya çıktı.
Sigortalılık mühletine nazaran ödeme yapılıyor
İşsiz kalanların, işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için muhakkak kuralları sağlaması gerekiyor.
Kişi, kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, hizmet akdinin sona ermesinden evvelki son 120 gün hizmet akdine tabi olması, hizmet akdinin feshinden evvelki son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemesi ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR’a şahsen yahut elektronik ortamda başvurması halinde bu ödenekten yararlanabiliyor.
Hizmet akdinin feshinden evvelki son 3 yılda 600 gün sigortalı çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş sigortalı işsizlere 180 gün, 900 gün sigortalı çalışıp bu primi ödemiş sigortalı işsizlere 240 gün, 1080 gün sigortalı çalışıp prim ödemiş sigortalı işsizlere 300 gün işsizlik ödeneği veriliyor.