Audrey Hepburn, 2. Dünya Savaşı sırasında nasıl bir casusa dönüştü?

Oscar ödüllü aktris Audrey Hepburn, 1950’lerde ve 60’larda bir sinema ve moda ikonu haline geldi. Beş defa Oscar’a aday gösterildi ve 1953’te Roman Holiday (Roma Tatili) sinemasındaki performansıyla en güzel bayan oyuncu mükafatını kazandı. Lakin 2. Dünya Savaşı sırasında çok farklı bir rol oynadı – Nazi işgaline karşı Hollanda direnişi için para toplamak hedefiyle zımnî bale performansları sahneledi ve direnişçiler için ileti taşıdı.

Hepburn, 1929’da Belçika’nın başşehri Brüksel’de dünyaya geldi.

Annesi Hollandalı barones Ella van Heemstra, babası İngiliz-Avusturyalı iş insanı Joseph Hepburn-Ruston’dı.

Londra’dayken ailesi, şiddet yanlısı antisemitik Britanya Faşistler Birliği’nin (BUF) lideri Oswald Mosley’e sempati duyuyordu. Van Heemstra, BUF’un dergisi için Nazi Almanyası’nın zaferleri olarak değerlendirdiği bahisler hakkında bir makale bile kaleme aldı.

Hepburn-Ruston, Audrey Hepburn 6 yaşındayken aileyi terk etti. Daha sonra “yabancı faşistlerle işbirliği yapmak” suçlamasıyla tutuklanacak ve savaşı İngiliz hapishanelerinde geçirecekti.

Hepburn’ün 2. Dünya Savaşı sırasındaki hayatını anlatan Dutch Girl (Hollandalı Kız) kitabının müellifi Robert Matzen BBC’ye verdiği röportajda, aktrisin en küçük oğlu Luca Dotti’nin “Küçük bir kızken bile dışa dönükmüş; gülüyormuş, oynuyormuş, rol yapıyormuş. Büyükbabam ona ‘maymun bulmacası’ derdi” dediğini aktarıyor.

Matzen, “Audrey’nin annesi, Almanların Fransa’ya atak edip, ansızın İngiltere’yi işgal etme tehdidi nedeniyle, genel olarak İngiltere ve bilhassa de Kent bölgesinin Audrey için uygun olmadığına karar verdi” diyor.

Van Heemstra, kızını İngiltere’deki yatılı okuldan aldı. Hollanda’daki aile konutuna taşındılar ve Audrey, daha çok Hollandalılara benzeyen bir isim olan Adriaantje van Heemstra ismini kullanmaya başlayarak (Daha sonra oyunculuğa başladığında soyadını Hepburn olarak değiştirecekti), bir dans okuluna kaydoldu. Annesi Adolf Hitler’e hayranlık duymayı sürdürüyordu ve asla “ülkesini” işgal etmeyeceğine inanıyordu.

Dotti annesinin Hollanda’daki tecrübesi için “Hollanda’ya taşınmak konuta taşınmak manasına gelmiyordu. Felemenkçe konuşamıyordu. Tek söz bile anlamadığı bir okula gitmek zorundaydı ve yeni arkadaşları kendisiyle dalga geçiyordu” diyor.

Hitler, Mayıs 1940’ta Hollanda’yı işgal etti. Matzen, “Doğu Cephesi, çok fazla kaynak tüketiyordu. Almanların askerler için yiyeceğe, giyeceğe gereksinimi vardı ve bunların hepsi Hollandalılardan ve işgal edilen öteki ülkelerden alındı” diyor.

Hepburn’ün amcası Kont Otto van Limburg Stirum, Nazilere karşı prensipli bir duruş sergiledi. 1942’de bir direniş kümesi Rotterdam yakınlarında bir Alman trenini havaya uçurmaya çalıştı. Van Limburg Stirum olaya dahil olmasa da, önde gelen bir Nazi zıddı figür olduğu için tutuklandı. Nazi casusları onun da ortalarında olduğu 5 kişiyi ormana götürdü, vurdu ve cesetlerini isimsiz mezarlara attı.

Hepburn, amcasını babası yerine koymuştu ve onu çok sevmişti, öldürülmesi onu perişan etti. Matzen, “Bu olay ulus çapında duyuldu ve Hollanda halkı için bardağı taşıran son damlalardan biriydi” diyor.

Ayrıcalıklı bir ailede büyümesine karşın, Naziler Hollanda’nın yiyecek ve öbür kaynaklarını tüketiyordu ve Van Heemstra ailesi açlık çekti. Hepburn 15 yaşına geldiğinde, sanatçılar birliği olan Nazi Kulturkammer’e katılması yahut kamusal alanda dans performansları sergilemeyi bırakması emredildi. Performanslarından vazgeçmeyi seçti.

Hepburn, Roman Holiday (Roma Tatili) sinemasında gösterdiği performansla Oscar kazandı

Dotti annesinin dans tutkusu hakkında, “Dans sayesinde hayal kurabiliyordu, uçabiliyordu, unutabiliyordu. Gerçeklikten kaçmasının yolu buydu” diyor.

Hepburn, panjurları kapalı ve yalnızca bir mumun ışık verdiği inançlı bir konutta dans ediyordu. Piyano çok yumuşak dokunuşlarla çalınıyordu, lakin alkışa müsaade yoktu. Şovun sonunda direniş için para toplanırdı.

Balerinlikten casusluğa

1944 baharında Hepburn, direniş üyesi olan bir tabibin – Hendrik Visser ‘t Hooft – istekli olarak asistanlığını yapmaya başladı. Hepburn’ün annesi yaygın olarak Nazi işbirlikçisi olarak görülse de Visser ‘t Hooft’un, Nazilerden saklanan binlerce beşere yardım edebilmek için takviyeye gereksinimi vardı. Hepburn’e güvendi.

17 Eylül 1944’te, ilahiler motor sesiyle kesildiğinde Hepburn kilisedeydi. Müttefik Devletler’in Ren Irmağı’nı kaplayan dokuz köprüyü ele geçirme planı olan Market Garden Harekâtı başlamıştı ve dışarı koşup göğe baktığında, binlerce Müttefik askerinin paraşütle inmekte olduğunu gördü.

Almanya’ya hakikat yola çıkan Müttefik hava kuvvetleri Hollanda’ya acil iniş yapmak zorunda kaldığında Visser ‘t Hooft, bir İngiliz paraşütçüyle buluşması için Hepburn’ü çorabında şifreli sözcükler ve kapalı bir iletiyle ormana gönderdi.

Hepburn paraşütçüyle buluştu, fakat ormandan çıkarken Hollanda polisinin yaklaştığını gördü. Kır çiçeklerini toplamak için eğildi, sonra da onları sempatik bir halde polise sundu. Polisler bundan hoşlandı ve gitmesine müsaade verdiler. Bu olaydan sonra, direnişçiler ortasında sık sık bildiri getirip götürdü.

Dotti, “İyi ile berbat ortasında bir gayret olduğuna ve taraf tutmanız gerektiğine inanıyordu” diyor.

Matzen, “Almanlar çocukları ciddiye almıyordu. ‘Çekil önümden, evlat.’ Biliyorsunuz, bu tıp şeyler. Hollandalılar, çocuklardan şüphelenilmediği için onların direniş için hayati olan bildirileri taşıyabileceklerini görebilecek kadar pratik zekalıydı ve çocuklar da bunu çok sevdi. Heyecan vericiydi, tehlikeliydi ve sonuçta direnişin kahramanları oldular” diye ekliyor.

Hepburn Unicef’in güzel niyet elçisi olarak hayır çalışmalarında bulundu

Şubat 1945’te, her hafta 500 Hollandalı’nın açlıktan öldüğü haberleri yayıldı. Başka birçok kişi üzere, Hepburn ve ailesi de yiyecek düşüncesi çekiyordu. Hepburn kansızlık, sarılık ve ödem nedeniyle önemli formda hastalandı.

Evlerinin önünde yeniden şiddetli çatışmalar yaşanırken, Hepburn ve ailesi üç hafta boyunca mahzende saklandı. Sonunda, 16 Nisan 1945’te ortalık sakinleşti. Savaş sırasında Hollanda’da bulunması imkansız olan tütünün kokusunu aldı.

Mahzenin merdivenlerini tırmandı ve kapıyı açtığında beş Kanadalı askerin sigara içtiğini ve ona makineli tüfek doğrulttuğunu gördü. Çabucak onlarla İngilizce konuşmaya başladı. Biri bağırdı: “Sadece bir kasabayı değil, bir İngiliz kızı da kurtardık!”

Hepburn daha sonra oğluna, Nazilere sempati duyduğu annesini için asla affetmediğini söyledi. Savaş bittiğinde, Londra’daki Ballet Rambert’te eğitim almak için burs kazandı. Yetenekli olmasına karşın, yetersiz beslenme nedeniyle bünyesi kalıcı olarak ziyan görmüştü ve balerin olmak için gereken dayanıklılığa sahip değildi. Bunun yerine, İngiltere’deki tiyatrolarda ve sinemalarda küçük roller alarak oyunculuğa yöneldi.

1953’te Roman Holiday sinemasında birinci başrolünü oynadı. Bu sinema eleştirmenlerden tam not aldı ve büyük bir ticari muvaffakiyet kazandı. Hepburn, bu sinemayla Oscar’ın yanı sıra Emmy, Grammy ve Tony mükafatları kazandı. Mesleği boyunca, bilhassa Unicef’in âlâ niyet elçisi olarak hayır işlerine devam etti. 1993’te öldü.