Bilim insanları uyardı: Uzay gemileri ozon tabakasını yok edebilir

SpaceX ve Virgin Galactic, uzay seyahatinde yeni bir çağın başlangıcını yaptılar. Her iki şirket de düzenledikleri seyahatlerle dünyanın odağında. Lakin yeni bir çalışma, bu heyecan verici seyahatlerin iklim değişikliği konusunda dünyayı tehdit ettiğini tez ediyor.

London College Üniversitesi tarafından yönetilen takım, roketlerden yayılan siyah karbon parçacıklarının atmosferdeki başka tüm kurum kaynaklarının toplamından neredeyse 500 kat daha güçlü olduğunu buldu. Takım, bu durumun global ısınmayı daha çok artırabileceğine dikkat çekiyor.

Bulgular, milyarder iş insanlarının son uzay yarışları kapsamında gerçekleştirdikleri 2019’daki tüm roket fırlatmalarına dayanıyor. Araştırmacılara nazaran, bu durum; Elon Musk’ın SpaceX’te kullandığı gazyağı ve Richard Branson’ın Virgin Galactic’te hibrit sentetik kauçuk yakıtını kullanmasından kaynaklanıyor.

OZON KATMANINI KORUYAN MUAHEDEYİ BALTALIYOR

Araştırmacılar, günlük yahut haftalık uzay turizmi roket fırlatmalarının, stratosferik ozon katmanı üzerindeki tesirini olumsuz istikamette etkileyeceğini ileri sürüyor. Ayrıyeten uzay şirketlerinin, Montreal Protokolü’nün başarılı bir biçimde uygulanmasından sonra yaşanan toparlanmayı baltaladığını argüman ediyor. 1987 yılında kurulan Montreal Protokolü, ozon tüketen unsurların (ODS) üretim ve tüketimini kademeli olarak kaldırarak stratosferdeki ozon katmanını koruyan memleketler arası bir mutabakat. Muahede, 1980’lerin başında ozon katmanında ortaya çıkan dev bir deliği onarmak üzere yapıldı.

Uzay turizmi birinci olarak milyoner Dennis Tito’nun 2001’deki uzay seyahati ile başladı. Bilhassa geçen yıl uzay turizminde SpaceX, Blue Origin ve Virgin Galactic ile bir arada bir artış yaşandı.

SPACEX, BLUE ORIGIN VE VIRGIN GALACTIC İNCELEME ALTINDA

Jeff Bezos’un Blue Origin’i kendisi de dahil olmak üzere toplam altı turisti yola çıkarırken, Virgin Galactic 11 Temmuz’da kurucusu Branson’ı ve beş yolcuyu gönderdi ve SpaceX de 16 Eylül 2021’de dört yolcu gönderdi. Bununla birlikte Branson’un şirketi, uzaya uçuşlar için en az 600 bilet sattı. Artık bilim insanları bunun etrafa ne üzere ziyanlar verebileceğini görmek istiyor.

Çalışmanın ortak muharriri Dr Eloise Marais yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Roket fırlatmaları rutin olarak, çalışmamızda gösterdiğimiz, uçak sanayisinden kaynaklanan sera gazı ve hava kirletici emisyonlarla karşılaştırılıyor. Roket fırlatmalarından kaynaklanan kurum parçacıkları, uçaklara ve Dünya’ya bağlı öbür kaynaklara nazaran çok daha büyük tesire sahip. Şu anda hakikaten gereksinimimiz olan şey, süratle büyüyen bu sanayiyi düzenlemek için en yeterli strateji konusunda uzmanlar ortasında bir görüşme.”

“BU BÜYÜKLÜKTE BİR DEĞİŞİKLİK BEKLEMİYORDUK”

Çalışmanın ortak muharriri Dr. Robert Ryan ise şunları söyledi: “Montreal Protokolü sonrası atmosferin güçlü ozon uygunlaşması gösteren tek kısmı üst stratosfer ve roket emisyonlarının tesirinin en sert hissedileceği yer tam da burası. Ozon güzelleşmesinin ilerlemesini tehdit eden bu büyüklükte ozon değişiklikleri görmeyi beklemiyorduk.

Ekip, stratosferik ozon katmanına ve iklime verilen ziyanı en aza indirebilmek için uzaya sanayisinin çevresel tesirini düzenleme konusunda bir an evvel tartışmaların başlaması gerektiğini belirtti.