Bir litre süt 30 liraya koşuyor

Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) yarın yapılacak harika toplantısının öncesinde süt ve süt eserlerine yeni artırımlar geldi.

Bu artırımın düşen üretim ve artan maliyetler nedeniyle yapıldığı belirtilirken, bir artırımın da çiğ süt fiyatlarının belirlenmesi sonrası yapılacağına işaret edildi.

Buna nazaran, ülke genelinde yaygın markalı bir litre sütün fiyatı bir hafta içinde yüzde 20 ila yüzde 31,6 aralığında zamlandı.

Bazı markaların yarım yağlı bir litre süt fiyatları 18,95 TL’den 24,95 TL’ye çıkarken; tam yağlı bir litre süt fiyatı ise 27,70 TL’ye kadar çıktı.

Son artırımlarla market markalı bir litre sütün fiyatı bile 20 liraya dayanmış durumda. 3 ay içinde evvel yaklaşık 12, sonra 15 TL’ye çıkan market markalı sütlerin ortalama fiyatı, bir hafta içinde yüzde 19 daha zamlanarak 18,5 TL’ye ulaştı.

BU AY YOĞURT YÜZDE 10, PEYNİR YÜZDE 13 ZAMLANDI

Aynı pahalılık tüm süt eserleri kümesinde yaşanıyor.

Peynirin kilosunun 100 lirayı geçmesinin akabinde yoğurt fiyatları da çeşidine nazaran değişmekle birlikte 70 lirayı aştı; fiyatlar 42-72 TL aralığında değişiyor.

Türk-İş’in bugün 2023 Ocak ayına ait açıkladığı açlık ve yoksulluk sonu datalarında de süt ve süt eserlerinin ocak ayında da zamlanmaya devam ettiğini belirtildi.

Bu ay yoğurdun yüzde 10 ve peynirin yüzde 13 zamlandığını açıklayan Türk-İş, açıklamasında şu tabirlere yer verdi:

“Yoğurtta markalar 1000 gramlık paketlerin yerlerine 900 ve 800 gramlık paketler çıkartmaya başlamışlardı. Artık 750 gramlıklar da yaygınlaşmaya başladı.”

İNEKLERİN KESİTE GÖNDERİLMESİ TESİRLİ, ASIL KRİZ KAPIDA

Süt ve süt eserlerinin daima zamlanmasının altında yatan en kıymetli neden, maliyetini karşılamayan süt üreticisinin süt veren ineklerini kısma göndermesi…

Litresi yaklaşık 12 liraya üretilen süt, 8 liradan satılabiliyor. Bu da süt veren ineklerin değerli bir kısmının daha fazla ziyan etmemek için kısma gönderilmesine neden oldu.

Süt veren ineklerin aylardır bölüme gönderilmesi üretimi de düşürmeye başladı.

TÜİK’in son açıkladığı datalara nazaran, 2022 Kasım’da yıllık bazda tereyağı üretimi yüzde 18,5, ayran üretimi yüzde 8,8, içme sütü üretimi yüzde 7,4, inek peyniri üretimi yüzde 5,1 azaldı.

Ancak et ve sütte asıl krizin kapıda olduğu; üretimdeki bu düşüşün tüketici fiyatlarını bu sene sonuna kadar daha da tırmandırması bekleniyor.

USK YARIN TOPLANACAK, BİR ARTIRIM DAHA GELEBİLİR

Öte yandan, USK yarın çiğ süt fiyatlarını belirlemek üzere harikulâde toplanacak.

Bir litre sütü net 8,50 TL’den satarak ziyan etmeye devam eden üreticiler, bu fiyatın en az 12 TL’ye çıkarılmasını talep ediyor.

Ancak bu noktada tekrarlanan kimi sıkıntılar, çiğ süt fiyatları artırılsa da üreticinin lehine sonuçlanmıyor:

Son bir yılda USK’nın her çiğ süt fiyatlarını artırmasının akabinde yeme de artırım geldi. Girdi maliyetleri çiğ sütteki fiyat artışının çabucak akabinde zamlanan üretici, sattığı sütün litre fiyatına getirilen artışa sevinemiyor.

Maliyet kalemleri ortasında çiğ sütün değerli bir yer tuttuğu endüstrici ise, bu artışı kesin esere yansıtmak durumunda kalınca tüketici fiyatları da artmış oluyor.

Üretici, son bir yılda yaşanan bu kısır döngü için de tahlil talep ediyor.

BİR YILDA YAKLAŞIK YÜZDE 100 ZAMLANDI

Bir litre süt 2021 Aralık ayı başlarında 10 liraya dayanmış; o periyot toplanan USK toplantısı sonrası aralık ayının sonlarında 14 liraya kadar çıkmıştı.

Perakende süt ve süt eserleri fiyatlarına 2022 Nisan sonu, mayıs başı prestijiyle ise bir artırım daha gelmiş; o periyot süt üreticisi litresini 8 liraya mal ettiği bir litre sütü 5,70 TL’den ziyanına satarken, marketlerdeki bir litre sütün fiyatı 16 liraya çıkmıştı.

Gelinen noktada, 2023 Ocak prestijiyle ise 27,70 TL’ye kadar çıkmış durumda. Böylelikle, kimi markaların bir litre süt fiyatları bir yılda yüzde 95’i aşan oranlarda zamlanmış oldu.