Doç. Özdemir: Kılıçdaroğlu’nun kazanması imkansız değil

İZMİR – 28 Mayıs Pazar günü yapılacak Cumhurbaşkanlığı ikinci çeşit seçimlerine sayılı günler kala adaylar çalışmalarını sürdürüyor. Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Mayıs’ta yapılan birinci cins seçimlerini önde bitirmesine karşın kazanamadı. Millet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise yarışı ikinci cinse taşıdı.

Cumhur İttifakı’nın Meclis çoğunluğunu elde etmesi ve birinci tipi önde bitirmesi ikinci çeşit için avantaj üzere görülürken, siyaset bilimci Doç. Dr. Yonca Özdemir, Kılıçdaroğlu’nun ikinci tipi kazanmasının güç fakat imkansız olmadığını söylüyor. Özdemir ile 14 Mayıs seçim sonuçları ve 28 Mayıs ikinci tur Cumhurbaşkanlığı seçimi üzerine konuştuk.

‘SONUÇLAR BENCE ŞAŞIRTICI’

Durumu nasıl değerlendiriyorsunuz, bu sonucu bekliyor muydunuz?

Ben yarışın başa baş gideceğini iddia ediyordum. Seçimin ikinci tipe kalma mümkünlüğünü görebiliyordum lakin ortadaki farkın çok daha az olmasını bekliyordum. Bilhassa Türkiye’de süratle berbatlaşan ekonomik şartları ve sarsıntıda yaşananları düşününce sonuçlar bence şaşırtan.

Bu tablo Erdoğan’ın seçimleri kazandığı manasına gelir mi? Yoksa birinci tıpta kazanamaması ve oylarının görece düşmesini başarısızlık olarak mı kabul etmek gerekir?

Erdoğan yüzde 49,5 oy ile hem 2018 Seçimleri’ne nazaran yaklaşık 3 puanlık bir düşüş yaşadı hem de yarışı birinci çeşitte bitiremedi. Bence bu yarışın kazananı Sinan Oğan oldu, zira yalnızca o maksadına (seçimi ikinci çeşide bırakıp pazarlığa oturarak) ulaştı.

Herhangi bir parti için de kazandı demek güç. 2018 Seçimleri’ne göre AK Parti yüzde 42,5’ten yüzde 35,5’e düştü. CHP’nin oyu yüzde 22,6’dan yüzde 25,4’e yükseldi ancak bu hem beklenenden daha az bir yükseliş hem de hâlâ AK Parti’nin 10 puan altında. HDP/YeşilSol’un oylarında yaklaşık 3 puanlık bir azalma var. TİP’in oy oranı da umulanın altında diyebiliriz. İYİ Parti yerinde saydı. MHP’de bir puanlık bir azalma oldu lakin bu partinin yeni hiçbir şey vaat etmediğini, gerçek düzgün bir seçim kampanyası bile yürütmediğini düşünürsek tahminen bu bir puanlık düşüşü muvaffakiyet saymak lazım.

Tabii ki Meclist’eki çoğunluğu Cumhur İttifakı’nın almış olması onlar için önemli bir kazanımdır. Lakin bu Türk tipi başkanlık sisteminde Meclis’in fazla da bir yetkisi yahut gücü yok. Yetkiler ve güç cumhurbaşkanının elinde toplanmış durumda. Meclis seçimini Cumhur İttifakı kazandı diyebiliriz lakin Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonucu şimdi muhakkak değil. Sinan Oğan ve Ümit Özdağ’ın açıklamaları sonuçları nasıl etkileyecek, o da muhakkak değildir.

‘CHP KENDİ DATA SİSTEMİNİ ÇALIŞTIRAMADI’

Aslında 14 Mayıs seçimlerinin favorisi Millet İttifakı ve Kemal Kılıçdaroğlu’ydu. Seçim öncesi anketler ve yapılan değerlendirmeler Kılıçdaroğlu’nu işaret ediyordu. Ne oldu da beklenen sonuç alınamadı? Millet İttifakı ve Kemal Kılıçdaroğlu açısından değerlendirdiğimizde nasıl bir tablo ortaya çıkıyor?

Evet, anketlerde ibre Millet İttifakı’ndan yanaydı. Anketler mi yanıldı, yoksa diğer bir şeyler mi oldu hâlâ emin değiliz. Seçim akşamı tutanaklardan bilgi girişi konusuna CHP cephesinde neler oldu net değil. Birtakım oyların kaydırılmış olabileceği kuşkusu mevcut. Bunun için kâfi ispatlar var mı o da aşikâr değil. Ayrıyeten seçmen sayısındaki olağandışı artışlarla ilgili yeni tartışmalar var. O yüzden anket sonuçları ve YSK’nın açıkladığı sonuçlar ortasındaki fark konusunda birden fazla kişinin olduğu üzere benim de başımda soru işaretleri var.

Şu açık ki, seçim akşamı CHP kendi bilgi sistemini çalıştıramadı. Oylarını müdafaa, datalara ulaşma ve sahip çıkma açısından seçmeni tatmin edemedi. Bu açıdan epeyce başarısız oldu diyebilirim. Ne var ki şu anda herkes ikinci çeşide odaklanmış durumda ve fakat ikinci çeşitten sonra bütün bunlar konuşulacaktır diye düşünüyorum. Artık en kıymetlisi 28 Mayıs’ta sandıkları gereğince korumak, oyları çaldırmamak, yanlışsız bilgi akışını sağlamak ve rastgele bir hileye müsaade vermemek.

Diğer Cumhurbaşkanı adaylarından Sinan Oğan ve Muharrem İnce’nin 14 Mayıs seçimlerinde oynadığı rolü nasıl değerlendiriyorsunuz? Oğan, ikinci çeşitte Erdoğan’ı işaret ederken Cet İttifakı bileşeni Zafer Partisi ve Adalet Partisi Kılıçdaroğlu’nu işaret ettiler. Seçmen açısından bunun manası nedir?

Muharrem İnce’nin bu yarışa girmiş olması ve sonra da bu yarıştan son anda, yurtdışı seçimleri bitmişken çekilmiş olması, eski CHP cumhurbaşkanı adayı olduğu da düşünülürse, büyük bir talihsizliktir. Kendisi de Sinan Oğan da bile bile bu yarışı ikinci tipe bırakmayı hedeflemişlerdir. Sinan Oğan açıklaması da demokrasi yanlısı seçmen için alışılmış ki hayal kırıklığı yaratmıştır. Benim fikrimi sorarsanız çok şaşırmadım. Çok sağı temsil eden bir siyasetçinin Cumhur İttifakı’nı tercih etmesi bence beklenen bir durum.

Seçmen bence bu siyasetçilerin samimiyetinden artık önemli olarak kuşku etmektedir. Ayrıca, bu parti ve şahısların çok da fazla bir siyasi kitlesi de mevcut değil. Aldıkları reaksiyon oylarıdır. Münasebetiyle seçmenin illa bu şahısların yaptıkları açıklamalara nazaran hareket edeceğini de beklememek lazım. Şu anda yaptıkları yalnızca başları karıştırdı. Bu şartlarda onlara oy veren seçmenler sandığa gitmemeyi tercih edebilirler.

‘HER ŞEYİN DAHA BERBATA GİDECEĞİNİ SÖYLEMEK MÜMKÜN’

28 Mayıs’ta yapılacak ikinci tur seçimleri için değerlendirmeniz nedir? Kılıçdaroğlu kazanabilir mi? Şayet Erdoğan kazanırsa nasıl bir Türkiye’ye uyanacağız?

Kılıçdaroğlu’nun ikinci çeşidi kazanması sıkıntı ancak imkansız değil. Öncelikle birinci tipten farklı olarak CHP’nin mutlaka çok tesirli bir formda sandıklara, tutanaklara ve datalara sahip çıkması gerekiyor. Bu çok net. Bunun haricinde de daha evvel sandığa gitmeyen muhalif seçmen varsa, bunların sandığa gitmesi gerekiyor. Daha evvel Kılıçdaroğlu’na oy verenlerin bezmeden tekrar sandığa gitmesi gerekiyor. Sinan Oğan’a oy veren seçmenlerin bir karar vermesi gerekiyor: Bu hükümeti mi destekleyecekler, yoksa değişim mi istiyorlar? Her şey mümkün. Ancak Erdoğan tekrar seçilirse, değişim isteyenlerin büsbütün ümitsizliğe kapıldığı bir Türkiye’ye uyanacağız. Her şey eskisi üzere devam edecek demek isterdim ama maalesef durum daha da vahim. Öncelikle büyük bir ekonomik kriz kapıda. Her şeyin daha berbata gideceğini söylemek mümkün hem iktisat hem demokrasi açısından.

Kıbrıs’ta yaşayan bir akademisyen olarak Türkiye seçimleri KKTC’de nasıl görülüyor? Oy tercihleri ve seçmen beklentileri bakımından kıymetlendirebilir misiniz?

Şu anda Kıbrıs’ta Türkiye seçimleri kıran kırana devam etmekte. Yurtdışı seçmen büyüklüğü açısından yaklaşık 140 bin seçmen ile KKTC, Almanya, Hollanda ve Fransa’nın akabinde dördüncü sırada. Seçime ilgi çok büyük, birinci tıpta iştirak yüzde 59 idi. Bu evvelki seçimlere kıyasla yüksek bir oran. Buna şaşırmamak lazım. Türkiye seçimlerinden herhalde en çok etkilenecek olan yer Kuzey Kıbrıs’tır. Hem kullanılan paranın Türk Lirası olması hem de son yıllarda artan dozda Türkiye müdahalelerine kalması sebebiyle Kuzey Kıbrıs’ta bu seçimler çok önemseniyor. Bilhassa son yıllarda Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs’ın iç işlerine artan dozda karışması, bu müdahaleler sonucu demokrasi, hak ve özgürlüklerin burada da önemli olarak gerilemeye başlamış olması ve buna ek olarak toplumun kültürünü değiştirmeye yönelik toplumsal mühendislik çalışmaları sebebiyle pek çok Kıbrıslı Türk’ün kültürel ve siyasi manada yok olma korkusu içine düştüğünü ve bu nedenle de artık Türkiye’de değişim görmek istediğini söylemek mümkün.