Doğal gaz krizine tek alternatif Türkiye

Azerbaycan’dan alınan doğal gazı iki katına çıkarmayı planlayan Avrupa, bu hususta düzgün niyet mutabakatı imzalasa da Trans Anadolu Doğalgaz Boru Çizgisi (TANAP) için Ankara ile Bakü ortasında imzalanan mutabakata nazaran, kelam konusu boru sınırındaki ek kapasitede birinci kullanım hakkı Türkiye’ye tanınıyor.

AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen ve AB Komitesinin Güçten Sorumlu Üyesi Kadri Simson, dün Azerbaycan’dan doğal gaz alımını artırmak ve mevcut kapasiteyi iki katına çıkarmak için düzgün niyet mutabakatı imzaladı.

Von der Leyen, dün yaptığı açıklamada, “AB, daha sağlam güç tedarikçilerine yöneliyor.” tabirlerini kullanarak Avrupa’nın, Rus gazını ikame edecek çalışmaları sürdüreceğini belirtmişti.

Ancak Türkiye ile Azerbaycan ortasında 26 Haziran 2012’de imzalanan hükümetlerarası mutabakatın 7. unsurunun 8 ve 9. fıkralarına nazaran, TANAP’la ilgili atılacak kapasite genişletme ve arzı artırma çalışmalarında öncelik Türkiye’ye verilecek.

Söz konusu fıkralarda, “Devletler, yıllık on altı (16) milyar metreküp başlangıç hacminin üzerindeki, Azerbaycan Cumhuriyeti’ne ilişkin ve TANAP sisteminden taşınması planlanan tüm doğal gazı öncelikle Türkiye Cumhuriyeti içerisindeki alıcılara teklif edileceğini kabul ederler. TANAP sisteminin yıllık otuz iki (32) milyar metreküplük başlangıç kapasitesinin üzerine genişletilmesi devletlerin karşılıklı muahedesine tabi olacaktır.” tabirleri yer alıyor.

Buna nazaran, Avrupa’nın almak istediği ek doğal gaz ve faydalanmak istediği kapasite için evvel Türkiye ile anlaşılması ve Ankara’nın buna onay vermesi gerekiyor.

Toplam 1,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip Azerbaycan’dan Avrupa’ya gönderilen gazın artırılması için ek yatırımlara muhtaçlık duyuluyor.

Güney Gaz Koridoru kapsamında inşa edilen TANAP’ın Avrupa ayağı olan TAP’ın yıllık kapasitesi 10 milyar metreküp olarak hesaplanıyor. Bu boru çizgisinin kapasitesinin iki kat artırılması planlanıyor.

Rusya’dan yılda yaklaşık 155 milyar metreküp doğal gaz satın alan Avrupa’nın Azerbaycan’dan “çok daha fazla” gaz satın alması durumunda kayda paha bir ikame kelam konusu olabiliyor.

Avrupa, Güney Gaz Koridoru’nda kapasite artışı istiyor ve bu kapsamda TAP’ın kapasitesinin 10 milyar metreküpten 20 milyar metreküpe çıkarılması teknik olarak mümkün görünüyor.

TANAP’ın kapasitesinin de 16 milyar metreküpten evvel 24 milyar metreküpe, daha sonra 31 milyar metreküpe çıkartılması, yatırımlarla gerçekleştirilebilecek bir maksat olarak bedellendiriliyor. Bu amaçların ise 5 yıldan evvel hayata geçirilmesi mümkün görünmüyor, çünkü kapasite artışları için yatırımlar yapılsa da ek protokoller ve muahedeler gerekiyor.