Türkiye uzun bir tatil süreci geçirdi fakat dünya ve bölgemiz için birebir şeyler geçerli değildi. Halk tatil fırsatını kıymetlendirdi, ülke yöneticileri ise mecburî temaslarını yürüttü.
Nelerin yaşandığına gözatmakta yarar var. En sondan başlayalım. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Fransa başkanı Emmanuel Macron’la telefonda görüştü. Görüşmede Erdoğan, “SAMP-T konusunda beklentilerinin ‘tam açıklık’ prensibi çerçevesinde azami işbirliğini içeren ortak bir sistem geliştirmek ve tedarik projesinin başlatılmasını temin etmek olduğunu” lisana getirdi.
TEHDİT ALGILAMASI
Türkiye, çabucak her bölgeden tehdit algılaması bulunan bir ülke. Kafkaslardan, Irak’tan, Suriye’den, Yunanistan’dan, Karadeniz’den, Kıbrıs’tan… Silah sistemlerinde örtülü-açık ambargo uygulanıyor. Bu ambargoları aşmak için kendi eforları var lakin acil ihtiyaçların giderilmesi için de hazır alım yapmak istiyor. Bu kapsamda Rusya’dan 2.5 milyar dolara S-400 alındı. Hükümet aktifleştiremediği sistemler için “istediğimiz vakit kullanırız” savunması yapıyor.
İhtiyacın yakıcılığı o düzeyde ki bahis Cumhurbaşkanı seviyesinde görüşmeye husus oluyor. Eldekilerin Türkiye’nin ihtiyacını karşılamadığı açık ancak S-400’ü de kullanamıyoruz. Kullanamadığımız S-400’ün parasını ödemişiz, üstüne ortağı olduğumuz F-35 projesinden bu yüzden dışlanmışız, harcadığımız parayı alamıyoruz. Savunma sanayi araştırmacısı Abdullah Bekçi’nin incelikli çalışmasına nazaran Türkiye, tüm pahalı teşebbüs ve uğraşlara rağmen Yunanistan karşısında beş-sekiz yıl sürecinde hava gücü üstünlüğünü kaybetme riskiyle karşı karşıya. O vakit sormadan edemiyoruz: Bu nasıl öngörü, bu nasıl diplomasi?
Diğer acil husus Suriye, Tel Rıfat ve Münbiç’in YPG’den arındırılması. Bunun ön görüşmeleri, bugün Tahran’da yapılacak. Pazarlıklarda Rusya nasıl ikna edilecek göreceğiz. Tahran’ın bu bahiste çok sert olmadığı bildirileri geliyor. Türkiye’nin başından beri “kırmızıçizgi” olarak gördüğü Münbiç konusunda ısrarı sürecek.
ABD ORTADOĞU’YA DÖNDÜ
Türk diplomasisinin bayram ve sonrasındaki çalışmaları bölgemize yönelik tekrar şekillenmeyi ortaya koyuyor. Bu şekillenme Ortadoğu’ya da yansıdı. ABD Lideri Joe Biden’ın bölge, bilhassa de Suudi Arabistan temasları Türkiye’yi de ilgilendiriyor. İki ülkeyi de yaşları oldukça ilerlemiş başkanlar yönetiyor: Kral Abdulaziz ve Biden. ABD ısrarla Kral Abdulaziz’le görüşmek istedi. Lakin Veliaht Prens Muhammed bin Selman (MbS) ile üç saat görüştü. MbS gücünü perçinledi. Biden’ın “Kaşıkçı” anımsatmasına, unutulan “Ebu Garib işkenceleri” ve İsrail’in gazeteci Akile’yi öldürmesiyle karşılık verdi. “Demokrat gelenek” Suudi ailesine istediği biçimi pek verememiş üzere duruyor. Eski ABD Lideri Donald Trump periyodunda başlayan, Biden periyodunda en üst noktaya çıkan Ortadoğu’dan çekilme, Rusya ve Çin’e yönelme planın abartıldığı kabul edildi.
Bizzat Biden, “Körfezde Çin ve Rusya’ya alan bırakmayacaklarını, çekip gitmeyeceklerini” söyleyerek ABD’nin Ortadoğu’ya yine döndüğünü açıkladı. ABD, İran karşısında Suudi Arabistan’a değerli askeri takviyeler sağlayacağını açıkladı. Demokrat idarenin “Kaşıkçı cinayetinin sorumlusu” olarak gösterdiği MbS’ye, artık birtakım Amerikalı analistler “methiyeler dizmeye” başladı.
Biden idaresinin, Ortadoğu’da münasebetlerini gereğince ilerletmediği İran, Suriye bir de biz kaldık. ABD ile Suudi Arabistan temaslarına ait ortak bildiride Türkiye’nin pek de hoşlanmadığı hususlar yer aldı. Örneğin Suriye’nin toprak bütünlüğü, Libya’daki yabancı güçlerin çıkması. Bunlar Türkiye’nin haklı güvenlik telaşlarıyla çelişiyor.