Eşini kaybedince baldızıyla, baldızını kaybedince yeğeni ile evlendi… Cumhuriyet’in en önemli mimarının ilginç yaşam öyküsü

Pınar Saraçoğlu

Babası Osmanlı periyodunun kıymetli hekimlerindendi… Kolera salgınının yayılmaması için izlediği usuller sonucunda Toptaşı Darüşşifası’nın başına getirildi. Giulio Mongeri ise Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın en değerli temsilcilerindendi. Maçka Palas, St. Antuan Kilisesi, Karaköy Palas, Şişli Mongeri Konutu, Ankara’daki Osmanlı Bankası Merkez Şubesi, Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü ve İş Bankası Genel Müdürlüğü kıymetli yapıtlarındı. Mimarlık mükemmeli yapıtlarının yanı sıra, Mongeri evlilikleri ile de dikkat çekti… Birinci eşini kaybedince baldızı, baldızı olan ikinci eşini kaybedince de ablasının kızı ile evlendi. Mongeri’nin hayretlere düşüren çılgın hayat kıssasını artık anlatmaya başlayabilirim.Luigi Mongeri

I.ABDÜLMECİT PERİYODUNUN YILDIZ DOKTORU

Levanten kökenli Türk vatandaşı mimar Giulio Mongeri, 1 Ağustos 1873 tarihinde Luigi Mongeri ve İngiliz kökenli Tecla Taylor’un en küçük çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi Tanzimat Fermanı’ndan sonra Avusturya’nın İtalya’yı işgali sonrası 1848 yılında Milano’dan İstanbul’a geldi ve İstanbul’daki Levanten topluluğa katıldı. İdeoloji ve tıp eğitimi alan babası Luigi Mongeri, Girit’te yaşadı. İstanbul’da kolera salgını çıkınca İstanbul’a gelip, salgının yayılmaması için uğraştı. Hatta salgının yayılmaması için karantina uygulamalarında bulundu. Salgının yayılmaması için adeta bir yol haritası hazırlayan Luigi Mongeri, I. Abdülmecit devrinde Süleymaniye Darüşşifası’na doktor olarak atandı. Üç yıl sonra da hastanenin başhekimi oldu. Sultan Abdülaziz devrinde de, padişahın isteği ile Toptaşı Darüşşifası’nın başına getirildi.

Guilio Mongeri

EŞİNİ SALGINDA KAYBEDİNCE BALDIZIYLA EVLENDİ

Giulio Mongeri, 9 yaşındayken babası vefat etti. Annesiyle birlikte amcalarının yanına Milano’ya döndüler ve Giulio orada büyüdü. Amcasının hocalık yaptığı Brera Hoş Sanatlar Akademisi’nde eğitim gördü. Mezun olduktan sonra İstanbul’a geldi ve ağabeyi Federico’nun Büyükada’daki konutunda yaşadı. Büyükada’da yaşadığı periyotta İtalyan Hayır Derneği eski Başkanı Napoleone Capodaini’nin kızı Cateraine (Ketty) ile tanıştı ve evlendiler. Eşi Caterina, birinci çocukları Guido’nun doğumu sırasında hayatını kaybetti. Eşinin vefat etmesinin akabinde Giulio, onun kızkardeşi Christina ile evlendi. Yani baldızıyla… Christiana’dan altı çocuğu oldu ve birinci çocuğuna eski eşinin ismini verdi. Sonrasında Alda, Giulio, Elena, Giovanna ismini verdiği çocukları dünyaya geldi. Memnun bir evlilikleri vardı. Lakin tifo salgını Christiana’nın vefatına sebep olunca, Giulio’ya yeni bir evlilik yolu görüldü. Giulio Mongeri evlenmek için yeniden uzaklara gitmeyecek, üçüncü evliliğini de bu sefer de ablasının kızı Tecla ile evlendi. Bu evlilikten de Margherita isminde bir kızı dünyaya geldi.

Tarihi Mongeri Binası

CUMHURİYET’İN BİRİNCİ NESİL MİMARLARININ ÖNCÜSÜ

Giulio Mongeri, 1907 yılında İtalyan Büyükelçiliği mimarı olarak seçildi. Milano Hoş Sanatlar Akademisi’nin muhabir üyesi oldu ve 1911 yılında Osmanlı Bankası resmi mimarı seçildi. Osman Hamdi Bey’in davetiyle Sanayi-i Nefise Mektebi’nde vazife yaptı. Burada Sedat Hakkı Eldem, Arif Hikmet Koyunoğlu ve Şavki Balmumcu üzere Cumhuriyet’in birinci nesil mimarlarının yetişmesinde öncülük etti ve geleceğin mimarlık anlayışında tesirli oldu. St. Antuan Kilisesi

İstanbul’daki birinci kıymetli tasarımı Saint Antoine Kilisesi ve Apartmanları projesiydi. 1 Ocak 1906’da Edoardo de Nari ile ortak proje olarak tasarlandılar.

Karaköy Palas

1920 yılında Karaköy’deki Karaköy Palas’ı inşa etti. İki yıl sonra da Nişantaşı’daki Maçka Palas’ı inşa etti. Taksim Cumhuriyet Anıtı’nın esas ve etraf düzenlemesi yeniden ona aitti. Giulio Mongeri 1941’de Venedik’e göç etti ve orada hayatını yitirdi.