Hidayet Tılı: Stand-up tabiatı gereği rahatsız edici bir şeydir

“Komedyenlerin Hakanı” olarak da anılan Hidayet Tılı’ya bir yerde bir biçimde denk gelmişsinizdir. Şovlarının yanı sıra YouTube’a çektiği içerikler ve “Konudan Sapmayalım” isimli podcast’iyle de sevenleriyle buluşan Tılı, her şeyin mizahının yapılabileceğini, toplumsal medya linçlerinin aslında komedyenleri ve latifeleri beslediğini, onları tanınan hale getirdiğini söylüyor.

Biz de Tılı’yla bir ortaya geldik ve kendisine sahneye çıkmaya nasıl başladığını, stand-up güldürünün fonksiyonunu ve linç kültürünü sorduk.

Sahneye birinci çıktığınız günü bizimle paylaşır mısınız? Heyecan da memnunlukla beraberdir diye soruyorum; “Artık bunu yapacağım” demeye nasıl başladınız?

Ben İstanbul’a komedyen olmaya geldim. Lisede karar vermiştim komedyen olmaya. Benim tam geldiğim sene İstanbul’da Açık Mikrofon geceleri yapılmaya başlanmıştı. Daha o vakitler stand-up’ı falan da hakikat düzgün bilmiyorum. Bilgisiz hamasetiyle atladım sahneye. Sahnede öğrendim aslında stand-up’ı. Sonra komedyenlik yapan bir sürü beşerle tanıştım. Onların deneyimlerinden faydalandım. Yabancı komedyenleri izledim. Fakat çok daha düzgün sonuçlar almadım birinci etapta doğal.

Bir iki sene orta verip okulla ilgilendim ben de. 2017 prestijiyle da sistemli olarak sahne almaya başladım. Birinci çoklu kahkahayı, alkışı, yani zehri aldıktan sonra ben bu işi yapacağım demeye başlıyorsun aslında.

Gösterilerinizin yanında, “hiç ünlü senarist” Mustafa Cihat Budak ile birlikte “Konudan Sapmayalım” isimli bir podcast serisi hazırlıyorsunuz. Bu podcast nasıl ortaya çıktı? Sahnede seyirci karşısında yapılan güldürüyle podcast yayınında yapılan güldürünün avantajları dezavantajları neler?

Podcast yapmak benim aklımda vardı esasen. Hatta bir orta diğer bir komedyen arkadaşla düşünüyorduk, onun işleri müsait olmadığı sıralarda Cihat Budak’la tanıştım. Onunla tanıştığımızda birinci yaptığımız telefon konuşmaları neredeyse bir saat sürüyordu. Neden aradığını bile unutuyordu sonra. Hatta “Konudan Sapmayalım” ismi de oradan çıktı.
İki güldürü ortasında da büyük var. Sahnedeki güldürüde ne anlatacağın muhakkak. İnteraktif, doğaçlama şeyler de olur elbette, lakin genel olarak anlatacağın şeyler aşikardır. Podcast’te ise bir metin hazırlamadan, başımıza nazaran konuşuyoruz. Bir de doğaçlama, muhabbetteki güldürüyü sevdiğim için buna devam ediyorum.

Geçen sene Exxen’de yayınlanan “Stand-Up Evreni” isimli programda siz de yer aldınız. Bunun yanında YouTube kanalınız Tılı’da da çeşitli skeçler çekiyorsunuz? Pekala ilerleyen süreçte size farklı platformlara görebilecek miyiz? Buna dair çalışmalarınız var mı?

Şu an öncelikli amacım hali hazırdaki gösterimi çekip yayınlamak. Bu latifelerden bir kurtulmak istiyorum. (Gülüyor) Şu an yeni hazırladığım bir gösterim var. Yavaş yavaş onu devreye sokacağım. Bunun dışında birtakım konsept şovlar de düşünüyorum. Hatta bunlardan kimileri çeşitli markalarla işbirliği içinde gerçekleşecek. YouTube’a hazırladığım Tılı Şov’un bir sürü stok imajı var. Onların başına kurguya oturacağım. Lakin birinci maksadım şimdiki gösterimi yayımlamak. Artık sonra patlar mıyım mahpusa mi atılırım bilmiyorum. Konut problemimi da ona nazaran çözeceğim.

“Falan” isminde bir de güldürü kulübü kurduğunuzu biliyoruz. Biraz bundan bahsedelim mi?

Komedide bir monopolleşme kelam konusu. Tuhaf bir rekabet var. Biz de çeşitlilik olsun, alternatif bir oluşum da bulunsun diye Ali İstek Tanyeli’yle birlikte bu türlü bir şey kurduk. Esasen ikimiz de bu toplulukta uzun müddettir yer alıyoruz. Deneyimlerimizi bu tarafta kullanmak istedik. Hatta ileride yer açmak, imal şirketi kurmak üzere bir fikrimiz de var, zira Türkiye’de tam teşekküllü bir güldürü kulübü yok. Natürel işin güç yanları da var. Bir yandan kendi gösterilerinizle ilgileniyorsunuz, bir yandan tertip yapıyorsunuz. Sistemi oturtana kadar başlarda biraz sancılı yürüyor bu yüzden.

Zaman vakit komedyenlere yönelik bir cadı avı başlatılıyor. Üstelik yalnızca muhafazakârlar değil, kendilerini muhalif olarak tanımlayan kesitler de bu linç kültürüne ortak oluyorlar ve ortaya eski, eski olduğu kadar da yeniliğini yitirmeyen, “Her şeyin mizahı yapılmaz” diye bir laf çıkıyor. Bu mevzuda neler söylemek istersiniz?

Bu mevzuyu komedyenler ortasında da konuşuyoruz. Komedyenler yapılır diyor. Güldürü izleyicisi yapılmaz diyor. Bu uzlaşılacak bir husus değil bence. Kendi ortamızda durmadan tartışacağımız, sonu gelmeyen bir muhabbet işte. Alışılmış ki her şeyin mizahı yapılır. Problem biraz da işin inceliğinde, kalitesinde gizli. Mesela dinle ilgili latife yapıyorsan dindarların bile gülmesi lazım. Bu çocuğu linç edeceğiz falan, ancak çok da komik demesi lazım. Bu tartışmayı tahminen bu formda sonlandırabiliriz. Yani bu biraz da bizimle alakalı.

Peki stand-up güldürü rahatsız edici bir şey midir, yani insanların kalıplaşmış fikirlerini sorgulatıp onları rahatsız etmeli midir sizce?

Stand-up güldürü tiyatro üzere değil, daha ferdî bir şey. Herkes çıkıp kendi fikrini paylaşıyor aslında. İnsanların da ilgilerini çeken bahisler birbirinden farklı. Kimisi dinle ilgili şeyler düşünüyor örneğin. Kimisi hiç suya sabuna dokunmayan şeyler düşünüyor. O yüzden birinin çıkıp rastgele bir mevzuda ben sizi güldüreceğim demesi çok tezli bir şey olduğu için seyirciyi ister istemez rahatsız eder. Bu noktada isyankâr bir tarafı da var aslında. Stand-up tabiatı gereği rahatsız edici bir şeydir. Aslında bu baskılardan sonra bütün komedyenler nasıl mahpusa girerim, nasıl soruşturma yerim diye düşünüp duruyor. (Gülüyor)

Rapçiler de o denli. Hükümet yetkilileri ya da Twitter linççileri aslında farkında olmadan bu insanların ekmeğine yağ sürüyorlar. Hiç gülmedim, b*k üzere latife deseler hiçbir şey olmayacak aslında. Olay büyüyünce komedyen de, linçlenen latife da daha tanınan hale geliyor.

‘İNSANLAR STAND-UP’A ALIŞMAYA BAŞLADILAR’

Stand-up güldürü ülkeye, kültüre nazaran çeşitli farklılıklar gösteriyor. Buradan hareketle Türkiye’deki stand-up kültürünü nasıl yorumlayabiliriz?

Aslında her şey 2023’e bağlı. (Gülüyor) Bizim ülke Asya-Avrupa ortasına yalnızca fiziken değil, düşünsel olarak da sıkışmış durumda. Bir taraf Norveç üzere yaşamaya çalışıyor. Bir taraf Pakistan üzere yaşamaya çalışıyor. O yüzden güldürü kültürünün total manada oturması biraz sıkıntı. Birileri mahpusa girip çıkacak. Bir biçimde bu oturacak. Amerika’da stand-up kültürü çok daha eskiye dayanıyor. Bir de lisanları ve kültürleri prestijiyle daha sarkastikler. Onlar da vakit zaman toplumsal medyadan linç yiyorlar natürel, fakat hiçbiri bizdeki kadar büyük değil; o denli mahpus falan olmuyor yani. Bizde din baskısı var, toplum baskısı var. Fakat biz vakit zaman Anadolu’ya turneler yapıyoruz. Toplumun o keskin kalıplarının da giderek yıkılmaya başladığını gözlüyoruz. Beşerler stand-up’a alışmaya başladılar.

Stand-up’a ilgi duyan, sahneye çıkmak isteyen gençlere buradan neler söylemek istersiniz?

Açık Mikrofonları kovalasınlar. Bir sürü Açık Mikrofon var şu sıra. İstediğiniz üzere isminizi yazdırıp çıkabiliyorsunuz. Orada kendilerini görebilirler. Yalnızca arkadaş ortamında mı komikler, yoksa sahnede de komik olabiliyor mı orada görebilirler. Bol bol sahneye çıksınlar.

Yakınlardaki şov takviminizi bizimle paylaşır mısınız?

22 Eylül Perşembe – Burlesque Bodrum, 23 Eylül Cuma – Datça Dadya Dostça Kültür Sanat Evi’nde olacağım. Bunların dışında benim bu ay bayağı ağır ve hareketli geçecek. Her an bir yerde bir şov karşınıza çıkabilir. Önümüzdeki ay tek kişilik gösterimi çekip yayınlamayı planlıyorum. Onun için İstanbul’da çekime hazırlık ismine üç gün sonra bile bir yerde şov olabilir. (Gülüyor) 28 Eylül’de İzmir’e, 29 Eylül’de Eskişehir’e, 30 Eylül’de Ankara’ya şov koymayı planlıyoruz. Bunlar şimdi kesinleşmedi ancak haberdar olmak için toplumsal medyadan beni takip edebilirler.

Bunların dışında çoklu sahneler var, stand-up gecelerinde kısa performanslar ve sunuculuklar… 17 ve 21 Eylül’de Tuzbiber-Aylak’ta, 21 Eylül’de BKM Mutfak’ta, cumaları Otto Cihangir’de Falan’ın şovları var. Ayrıyeten Falan’ın yeni şovları de olacak. Onları da en kısa müddette duyuracağız.