Hocaların hocası Korkut Boratav altını çizdi: “Atatürkçü olmadan sosyalist olunmaz”

Prof. Dr. Korkut Boratav, daha evvel kullandığı “Atatürkçü olmadan sosyalist olunamaz” tabirine açıklık getirdi. “Sosyalizm, Türkiye’de de bu devrimci dönüşümleri özümseyen ve aşmayı hedefleyen bir hareket olarak görülmelidir” diyen Boratav “Ortaçağ devletinin vesayetinin reddi, Türkiye’de Osmanlı nizamına karşı ödünsüz bir meydan okuma manasına gelir” görüşünü lisana getirdi.

Atatürkçü Fikir Derneği (ADD)’den Fevziye Özbek’le söyleşi yapan Boratav şunları söyledi:

ATATÜRKÇÜLÜK VE SOSYALİZM

-Tam bu sözlerle olmayabilir ancak ‘Atatürkçü olmadan sosyalist olunamaz’, diyorsunuz. Neden? Bu kelamı açabilir misiniz?

Asıl meramımı, “aydınlanmacı olmadan sosyalist olunamaz” tabiri daha uygun anlatır. Çünkü, çağdaş, (bazılarının yeğlediği tabirle “bilimsel”) sosyalizm, aydınlanmanın üçüncü ayağıdır. Aydınlanma, Ortaçağ devletinin, dinin ve paranın vesayetine karşı çıkan düşünsel bir ihtilaldir. Birinci ikisi, Kant’ın temsil ettiği aydınlanmadır. Marx, bunları hem benimseyerek, hem de “paranın vesayetinin reddi” öğesini de ekleyerek sosyalizmi de aydınlanma ihtilaliyle bütünleştirmiştir. Türkiye ortamında aydınlanmacılığı Kemalist ihtilal temsil eder. Ortaçağ devletinin vesayetinin reddi, Türkiye’de Osmanlı nizamına karşı ödünsüz bir meydan okuma manasına gelir. Saltanatın ilgası, Cumhuriyet ve hukuk ihtilali budur. Dinî vesayetin reddi de hilafetin ilgası, laiklik ve bilimsel eğitim öğelerinden oluşur. Sosyalizm, Türkiye’de de bu devrimci dönüşümleri özümseyen ve aşmayı hedefleyen bir hareket olarak görülmelidir. Kemalist ihtilaller Türkiye’nin Müslüman halkı tarafından benimsenmiştir. Hasebiyle sosyalizm de Müslümanlık ile bağdaşır. Buna karşılık dinî bağnazlığı Osmanlı özlemleriyle bütünleştiren İslamcılık, sosyalizmle uyuşmaz. “İslamcı sosyalizm” de ciddiye alınan bir akım olamaz.

ŞİÖ’YE ÜYELİK MESELESİ

– Hindistan ve Pakistan Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) tam üye oldular. Bu örgütü ve “düşman kardeşler” olarak isimlendirilen bu ülkelerin iştirakini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu durum, ŞİÖ’nün çok çeşitli terslikler içinde olabilecek ülkeleri, işbirliği arayışları içinde birleştirebilme potansiyeli taşıdığını gösteriyor. Bu nedenle Türkiye’nin de tam üyeliğini savunmamız gerekir.

– Çin’in “Bir Nesil Bir Yol” projesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Çin devlet aygıtı, şimdi kapitalist sınıf tarafından fethedilmemiştir. Bu nedenle dış ekonomik bağlantılarında emperyalist güdülenmelerden çok, ülkeye ilişkin (ulusal) çıkarlar gözetilmektedir. Kapitalizmin motivasyonlarından yalıtılmış ulusal çıkarların önceliği, biçimsel olarak kimi emperyalist siyasetleri andıran eşitsiz, baskıcı özellikler taşıyabilir. Lakin Çin, dış dünyadaki uygulamalarında bu tipten bir sapmadan büsbütün değilse bile, büyük ölçüde uzak kalmaya itina göstermektedir. Bunda, ÇKP’nin iktidara, emperyalizme karşı çetin bir çabadan sonra gelmesinin tesirli olduğunu düşünüyorum. Ülkeler ortası bağlantılarda hegemonik yönelişlerin reddi, Çin’in tesirli olduğu bağlantısızlar hareketinin ana prensiplerinin başında gelmişti. Çin Halk Cumhuriyeti, milletlerarası ilgilere dönük tüm dokümanlarında bu unsurları hâlâ hatırlamakta ve hatırlatmaktadır. Bu yöneliş, ulusal çıkarların, “karşılıklı çıkarlar” biçiminde sunulması; mümkün mertebe de uygulanması sonucunu doğurmaktadır.