İktidarın yeni “basın yasası” ne getiriyor

HDP ve CHP, dezenformasyon yasası olarak bilinen kanun teklifine, “sansür ve susturma yasası olduğunu” belirterek şerh düştü.

CHP’nin muhalefet şerhinde, gazetecilerin basın kartlarının Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı bünyesinde Basın Kartları Komisyonu inisiyatifine bırakılmasının “memur gazeteci” anlayışını yerleştirme amaçlı olduğu belirtildi.

Türk Ceza Yasası’na “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunun eklenmesini öngören 29’uncu maddenin ifade özgürlüğü sınırlarındaki bir alana müdahale ettiği vurgulandı. Şerhte, “Düşünce ve ifade özgürlüğü ile basın özgürlüğüne baskı uygulanmasına meşruluk kazandırılacaktır ki bunun da her an toplumsal bir kaosu tetiklemesi kaçınılmazdır. Basın mensuplarında oto sansüre neden olacağı, bunun da kanaat oluşturulması yönünde ikame edilemez bir konuma sahip olan basının, görevini yapamamasına yol açacağı nettir” denildi.

HDP şerhinde ise kanun teklifi ile TCK’de yeni bir suç tipi, sosyal medya kuruluşlarıyla internet haberciliği yapan sitelere yeni müeyyideler, engellemeler ve gerek kullanıcı ve gerekse sosyal medya ağ sağlayıcılarına kısıtlamaları beraberinde getirecek olan maddeleri içeren torba bir sansür yasa teklifi ile karşı karşıya olunduğuna dikkat çekti.

Teklifin, demokratik bir toplumun oluşması açısından, olmazsa olmaz olan eleştiri, haber alma ve yayma hakkına yönelik inceden inceye işlenmiş ve topluma sunuş şekli itibariyle tam anlamıyla antidemokratik ve yasaklarla dolu olan bir kanun olduğu kaydedildi.

Öte yandan tartışmaların dışında basın kanunu gazetecilik mesleği için de çeşitli hukuki düzenlemeler sunuyor.

İşte madde madde o yenilikler:

Basın Yasası ile internet haber siteleri hukuki statü elde edecek. Basın İlan Kurumu nezdinde “Süreli Yayın” sayılacak haber sitelerinde çalışanlar, basın kartı, basın iş sözleşmesi, sigorta, fazla mesai, yıllık ve haftalık izin gibi yıllardır mahrum kaldıkları özlük haklarına kavuşacak. Bir anlamda çalışanların özlük hakları, güvence altına da alınmış olacak.

Çoğunluğu yazılı ve görüntülü basında istihdam edilemediği için işsiz kalan, kurdukları haber siteleri ile geçim mücadelesi veren gazeteciler, fiiliyatta sürdürdükleri mesleklerine ve unvanlarına resmiyette de kavuşacak. İnternet gazetecilerinin akreditasyon uygulanan alanlara girişleri ve özgün içerik üretebilmeleri kolaylaşacak.

Süreli Yayın kapsamına alınan ve yönetmelikle belirlenecek ölçütleri taşıyan haber siteleri, Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayınlayacakları resmi ilan ve reklamlar ile ilave gelir elde edecek. Bu kazanç; yatırım, istihdam ve vergi kazancı olarak geri dönecek. Ekonomik bağlılıklar azalacak ve haber özgürlüğü artacak. Böylece sadece haber sitelerinin değil, dijital mecranın büyük bir bölümünün her anlamda hukuki zemine oturtulması sağlanacak.

Diğer taraftan resmi ilan ve reklamlar daha çok kişiye ulaşacak; özelikle kamuya ait ilanlarda şeffaflık sağlanarak ve rekabet artırılacak. Vatandaş ise, kamu hizmetlerinden etkili bir şekilde haberdar olacak. Her gün binlerce ilanın yayınlandığı ve 750 bini aşkın ilana tek bir merkezden ulaşıldığı ilan.gov.tr ise, devletin resmi ilan portalı haline getirilecek.

Gazeteler, sahip oldukları haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayınlayarak yeni gelir elde edecek. Diğer taraftan günümüzün koşullarına ve toplumun beklentine uygun gazetecilik faaliyeti, yazılı basının yanında yeni mecra üzerinden de nitelikli şekilde sürdürülecek.

Düne kadar icra ilanlarını tümüyle kaybetme tehlikesi yaşayan ve gerçekleşmesi halinde birkaç yıl içinde kapanma tehlikesiyle yüzleşecek olan yazılı basın, yeni düzenleme ile icra ilanlarının mecrası olmayı sürdürüyor. Önceki düzenlemede, sadece“gazetede ilan edilmesine dair karar” alınması halinde yayınlanan icra ilanlarının yayını, yeni düzenleme ile gazete veya haber sitesinde yayınlanması zorunluluk haline getiriliyor. Bu, bir anlamda yayınlanacak toplam ilan sayısı ve yayın bedelinin ciddi oranda artacağı anlamına geliyor.

Haber siteleri için cevap ve düzeltme metnini yayınlamak, tıpkı yazılı basında olduğu gibi zorunlu hale getiriliyor.

Basın beyannamelerinin Cumhuriyet Başsavcılıklarından alınarak Basın İlan Kurumu’na verilmesi; yeni süreçte iş yükünün Cumhuriyet Başsavcılıklarından alınmasını öngörürken, aynı zamanda birçok yönden ortaklığı ve bağlılığı bulunan ve bulunacak gazeteler ile internet sitelerinin tüm iş ve işlemlerinin tek bir noktadan yürütülmesi planlanıyor.