Küresel elektrik talebindeki büyümenin bu yıl zayıf global ekonomik göstergeler ve yüksek fiyatların tesiriyle geçen yıla nazaran sert bir düşüş göstermesi beklenirken, talepteki yavaşlamayla elektrik dalından kaynaklı karbon emisyonlarının yüzde 1 azalacağı hesaplanıyor.
Uluslararası Güç Ajansının (IEA) Elektrik Piyasası Raporu’na nazaran, elektrik talebi bu yıl yüzde 2.4 büyüyecek. Bu oran, Covid-19 salgını sonrası geçen yıl elektrik talebinde görülen yüzde 6’lık güçlü artışa nazaran epeyce düşük düzeyde bulunurken, salgın öncesindeki son 5 yıldaki ortalama talep artışıyla paralel seyrediyor.
Ekonomilerin salgın sonrası toparlanamadan Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın tesiriyle zayıflamaya devam etmesi, doğal gaz ve kömür fiyatlarındaki artışın elektrik fiyatlarını yükseltmesi, elektrik talebindeki büyümeyi yavaşlatan ana nedenler olarak öne çıkıyor.
Küresel elektrik talebindeki kısıtlı büyümeye karşın, yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik üretiminin bu yıl yüzde 10 artarak kısıtlı ölçüde da olsa fosil yakıtlardan üretimi ikame etmesi bekleniyor.
KÖMÜRDEN ELEKTRİK ÜRETİMİNDE ARTIŞ, GAZDAN ÜRETİMDE DÜŞÜŞ
Nükleerden elektrik üretiminde ise bu yıl yüzde 3 azalış öngörülüyor. Buna karşın, düşük karbonlu elektrik üretiminin toplamda yüzde 7 artacağı ve fosil yakıtlardan elektrik üretiminde yüzde 1’lik düşüş sağlayacağı hesaplanıyor.
Karbon emisyonlarındaki düşüş, dünyada ve bilhassa Avrupa’da Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası doğalgaz tedarikinde yaşanan kısıtlar nedeniyle kömür tüketiminin arttığı bir periyotta görülecek.
Kömürden elektrik üretiminin bu yıl Avrupa’nın kullanımının tesiriyle artması beklenirken, doğalgazdan elektrik üretiminin yüksek fiyatlara bağlı olarak yüzde 2.6 düşmesi bekleniyor.
“İLK GERÇEK GLOBAL GÜÇ KRİZİ”
Rapora nazaran, bu yılın birinci yarısında Avrupa’da ortalama doğal gaz fiyatları geçen yılın birebir devrine nazaran 4 kat, kömür fiyatları ise 3 kat daha arttı. Kömür ve gaz fiyatlarındaki artışlar da elektrik fiyatlarını birçok piyasada üç kattan fazla yükseltmiş durumda.
IEA Güç Piyasaları ve Güvenliği Yöneticisi Keisuke Sadamori, rapora ait değerlendirmesinde, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tesiriyle dünyanın “ilk gerçek global güç krizini” yaşadığını belirterek, şunları kaydetti:
“Elektrik dalı, en ağır etkilenen bölümler ortasında. Bu durum bilhassa güç piyasasında şiddetli bir karmaşanın yaşandığı Avrupa’da hayli bariz. Tedarik kısıtları ve artan fiyatların kırılgan elektrik sistemlerinde zorluklar oluşturduğu ve kesintilere neden olduğu gelişen ekonomilerde de tıpkı formda. Hükümetler, acil tedbirlerle anlık zorluklara deva arıyorlar ancak tıpkı vakitte pak güç dönüşümünü hızlandırmaya da odaklanmalılar zira bu krize en tesirli ve uzun vadeli yanıt pak güç kaynaklarıyla verilebilir.”