İnşaat Mühendisleri Odası’nın yeni deprem raporu bina hasar tespit sürecini ortaya koydu: Deprem bölgesinde tespit karmaşası

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş zelzelesiyle ilgili yeni bir rapor yayınladı. Sarsıntı bölgesinde hasar tespit çalışmalarını pahalandıran rapor alanda riskli binaların tespitine ait yaşanan karmaşayı ortaya koydu. Rapora nazaran bölgede yapılan çalışmalarda teknik olarak kâfi olmayan ve hasar tespit eğitimi almamış birçok şahıstan meslek kümeleri dahi sorgulanmadan gruplar oluşturulmuş. Adres uyuşmazlıkları nedeniyle hasarsız binalar e-devlet sisteminde acil yıkılacak olarak görülmüş.

“6 Şubat Kahramanmaraş Zelzelesi Hasar Tespit Çalışmaları Kıymetlendirme Raporu”nda yapılan çalışmaların bir gayesinin mevcut binaların yıkım ve güçlendirme seçeneklerinin belirlenmesiyken başka maksadın da hasarsız ve az hasarlı binalara dönüşü olabildiğince hızlandırmak olduğu belirtildi. Raporda “Ancak yaşadığımız zelzelede birçok örnekte gördüğümüz üzere ‘hasarsız ve az hasarlı’ olarak sınıflandırılan birçok bina, yapısal olmayan hasarlar sebebiyle vatandaşların geri dönmesine pek de uygun değildir” tabirlerine dikkat çekildi.

‘Yeterli değil’

Raporda sarsıntının 8. gününde oda gönüllülerinin öncelikli olarak Hatay ve Malatya akabinde Adıyaman, Şanlıurfa ve Kahramanmaraş’a yönlendirildiği, bölgeye 2 bin 155 üyenin gönderildiği tabir edilerek yaklaşık 200 bin binada hasar tespit çalışması yapıldığı anlatıldı. Çalışmalar sonucunda hazırlanan raporda alanda alınan reaksiyonlar özetle şöyle sıralandı:

“- Bölgede yapılan çalışmalarda teknik olarak kâfi olmadığı düşünülen meslek kümelerinden, hasar tespit eğitimi almamış yahut ferdî olarak uyuma başvuran birçok kişinin meslek kümeleri dahi sorgulanmadan gruplar oluşturulduğu gözlenmiştir.

-Numarataj Sistemi: Sistem üzerindeki belirlenen adreslerle yereldeki adreslerin uyumsuzluğu sebebiyle birtakım bölgelerde yapılan tespitlerde “hasarsız” ve/veya az hasarlı olarak belirlenen yapıların e-devlete aktarıldığında “ağır hasarlı” ve/veya “acil yıkılacak” olarak görülmesi gönüllülerimizle depremzede vatandaşlar ortasında sıkıntılar yaşanmasına ve inançlarının zedelenmesine sebep oldu.

‘Güven sorunu derinleşti’

‘Karışıklığı tarifleyebiliriz’

Raporun “değerlendirmeler ve öneriler” kısmında ise “Yapılan çalışmalardaki lokal ve genel sıkıntıları tanım ederken öncelikli olarak teknik hiçbir manası olmayan siyaseten yapılan açıklamaları ve karar alma süreçlerindeki mahallî ve genel seviyedeki karışıklığı tarifleyebiliriz” tabirlerinin kullanılması dikkat çekti.

‘Çelişkiyi anlamak mümkün değil’

Hasar tespit çalışmalarının “siyasi telaş ve açıklamalardan uzak formda kurgulanması” gerektiği belirtilen raporda teklifler ise özetle şöyle sıralandı:

“-Yapılan çalışmalardaki tespitler doğrultusunda oluşturulan hasar tipleri ile öbür kaynaklarda açıklanan hasar tipleri ortasındaki farklar çalışmanın güvenilirliğini zedelemenin yanı sıra alanda farklı uygulamalara ve teknik işçinin aldıkları eğitimin dışında kıymetlendirme yapmalarına sebep olmaktadır. Bu çelişkiyi anlamak mümkün değildir.

– Hasar tespit çalışmaları kelam konusu bir afetin ziyanlarını belirlemek emeliyle yapılan bir çalışma iken ikinci sefer sarsıntı yaşayan bölgelerde birkaç gün süren baş karışıklığının giderilmesi için evvelden -belirlenen bir akış ve bilimsel bir kıymetlendirme olmalıdır.

‘Protokol yapılması yararlı olur’

-İnşaat Mühendisleri Odası tarafından yapılan çalışmalar için ilgili kurum ile bir protokol yapılması yararlı olacaktır. Bu protokol kapsamında çalışma yürütülen bölgedeki AFAD’ın koordine grupları ile direkt bir temas sağlanması ulaşım, barınma üzere problemlerin çözülmesi açısından yararlı olacağı üzere çalışma yürütülen bölge hakkında da Odamızın karar alma süreçlerine dâhil edilmesi gerekmektedir.

-Yaşanan bu belirsizlikler ve problemlerin giderilebilmesi için hasar tespit çalışmalarının bir yönetmeliğe bağlı olarak yapılması da hem karar alanların, hem alanda çalışma yürütenlerin işlerini kolaylaştıracağı üzere yapılan tespitlerde ve teknik işçide bir standardın oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.“