Kapı etkisi: Bir odaya girince yapmamız gereken şeyi neden unuturuz

Televizyonun önünde oturduğunuzu, en sevdiğiniz TV programının tekrarlarını izlediğinizi hayal edin. Bir reklam yayını var, bu yüzden kanalları değiştirmek istiyorsunuz, ancak uzaktan kumandayı hiçbir yerde bulamıyorsunuz.

Diğer odadaki annenize sorduğunuzda, kumandanın mutfakta olduğunu öğreniyorsunuz ve yavaşça mutfağa gidiyorsunuz.

Derken aniden telefonuna bir bildirim geliyor ve birkaç dakikalığına telefonla ilgileniyorsunuz. Telefonla işiniz biter bitmez, başınızı kaldırıp mutfakta olduğunuzu fark ediyorsunuz ama nedense nedenini bulamıyorsunuz.

Sizi mutfağa neyin getirdiğini hatırlamaya çalıştıktan sonra vazgeçiyorsunuz ve mutfaktan kumandayı getirmeden, televizyon odasına geri dönüyorsunuz.

Bu, bir odaya girer girmez ne yapmamız gerektiğini bazen nasıl unuttuğumuzun klasik bir örneğidir. Buna benzer birçok örnek de verilebilir.

Kapı etkisi (Doorway Effect) nedir

Genellikle bir odaya gireriz ve orada ne yaptığımız hakkında hiçbir fikrimiz olmaz. Psikologlar bu fenomeni  “kapı etkisi” olarak adlandırırlar.

Gabriel Radvansky ve Notre Dame Üniversitesi’ndeki meslektaşları tarafından yürütülen bir dizi çalışmada, kapılardan geçmenin aslında bize bir şeyleri unutturduğu gözlemlendi.

İlk çalışmada, bazıları büyük ve bazıları küçük olmak üzere toplam 55 odadan oluşan bir ortamda düzinelerce katılımcı incelendi.

Katılımcıların görevi ise önlerindeki masanın üzerinde duran nesneleri alıp başka bir odaya götürmek ve o odadaki diğer bir nesneyi alıp başka odaya koymaktı.

Deneyin sonucunda katılımcıların hafıza performansı ölçüldü. Kapıdan geçen katılımcıların performansı, herhangi bir kapıdan geçmeyenlere göre oldukça düşük çıktı.

Daha sonra bu testler birkaç kez tekrarlandı. İlginç bir şekilde, insanlar bir kapıdan geçerken önceki nesneyi hatırlamaları zorlaştı ve hep aynı sonuçlar elde edildi.

Kapı etkisinin sebebi ne

Şimdiye kadar bu fenomenin somut bir açıklaması yok, ancak psikologlar bir kapıdan geçmenin ve farklı bir odaya girmenin beyinde zihinsel bir blok oluşturduğuna inanıyor.

Bu hipotez, kapılardan geçen insanların hafızalarında bir ‘bölünme’ yaşadıklarını gösteren çeşitli çalışmalar tarafından da destekleniyor.

Ayrıca, açık kapılardan geçmenin yeni bir bölümün ortaya çıkmasına yer açmak için hafızayı sıfırladığı düşünülüyor.

İyi haber şu ki, başka bir odaya girdikten sonra herhangi bir şeyi unutmak, size hafızanız, zekanız veya bilişsel yetenekleriniz hakkında bir şey söylemez.

Yani bir odaya girdiğinizde ve birden neden orada olduğunuzu unuttuğunuzda, Alzheimer hastalığından şüphelenmenize gerek yok.