Kiev-Moskova müzakere masası için çabalar yoğunlaştı: ABD merkezli Bloomberg, Erdoğan’ın Zelenski’ye çözüm için ne önereceğini yazdı

T24 Dış Haberler

Rus işgalinin üzerinden neredeyse bin gün geçerken Ukrayna’nın müttefikleri, Devlet Başkanı Volodimir Zelenski‘yi müzakere masasına çekmenin yeni yollarını zorluyor. ABD Başkanı Donald Trump, ocak ayında Beyaz Saray’a bu bahiste süratli bir giriş yapacak. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, cuma günü yaptığı bir telefon görüşmesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘i barış görüşmelerine katılmaya çağırdı ve son olarak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, pazar günü yaptığı açıklamada Rus başkanla “doğru vakit geldiğinde” görüşeceğini söyledi. ABD merkezli Bloomberg, Türkiye’nin de Kiev’i müzakereye ikna etme uğraşlarının bir modülü olduğunu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın bahisle ilgili olarak tekliflerinin bulunduğunu yazdı. Bloomberg’e nazaran Erdoğan, Zelenski’den NATO’ya katılma görüşmelerini en az 10 yıl müddetle ertelemesini istiyor. Erdoğan ayrıyeten Donbas bölgesinde askerden arındırılmış bir bölge oluşturulmasını öngörüyor. 

Bloomberg’e konuşan iki Avrupalı yetkili, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’nin ve Rusya Devlet Lideri Putin’in uzlaşmak zorunda kalacağının “giderek daha fazla kabul gördüğünü” açıkladı. Yetkililere nazaran “iki tarafın da kesin bir zafer elde edemeyeceği” anlaşıldı. 

Türkiye, “çatışmaların dondurulması” teklifinde bulunacak

Bloomberg, Türkiye’nin de iki lideri müzakereye ikna etme eforlarının bir modülü olduğunu yazdı. Planları hakkında bilgi sahibi olan yetkililere nazaran; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Rio de Janeiro’daki dorukta G20 başkanlarına “çatışmanın mevcut çizgilerde dondurulması” teklifinde bulunacak. 

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, NATO üyeliğine giden yolun açılmasını ve üye olana kadar da ülkesine güvenlik garantisi verilmesini istiyor. 

Erdoğan, Zelenski’ye ne önerecek?

Bloomberg’in Erdoğan’ın kanıları hakkında bilgi sahibi olan bireylerden aktardığına nazaran Cumhurbaşkanı Erdoğan ise Zelenski’nin Putin’e bir taviz olarak ittifaka katılma görüşmelerini en az 10 yıl ertelemeyi kabul etmesini önerecek. Argümana nazaran Türkiye’nin önerisi, Rusya’nın 2014’ten bu yana geniş toprak kesimlerini denetim ettiği Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde askerden arındırılmış bir bölge oluşturulmasını öngörüyor. Erdoğan ayrıyeten ek bir teminat olarak memleketler arası birliklerin bölgeye konuşlandırılabileceğini söyleyecek ve Kiev’in NATO dışında kalmayı kabul etmesini telafi etmek için Ukrayna’ya askerî materyal temin edilmesini önerecek. 

Bloomberg, Türk yetkililerin tekliflerin Ukrayna tarafından kabul edilmesinin güç olacağının farkında olduğunu fakat “bunun en gerçekçi yaklaşım olduğuna” inandıklarını yazdı. 

Öte yandan Ukrayna’nın NATO’ya tam üyeliğinin kendilerini Kremlin’le direkt çatışma riskine sokacağını düşünen Kiev’in birtakım müttefikler için bu plan cazip görülebilir. Çünkü Kuzey Kore birliklerinin Putin’in güçlerini desteklemek için savaş alanında görünmesinden bu yana Batı’nın kanısı değişti. Birtakım G-20 ülkelerinin değerlendirmeleri Kuzey Kore’nin Rusya’ya 100 bin kadar asker gönderebileceğini gösteriyor.

“Erdoğan, Zelenski’yi İstanbul’daki barış görüşmelerine katılmaya ikna edebileceğini düşünüyor”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’yi İstanbul’daki barış görüşmelerine katılmaya ikna edebileceğini düşünüyor. Bahisle ilgili bilgi sahibi şahısları Bloomberg’e aktardığına nazaran; Erdoğan “çatışmalar durdurulmadığı takdirde Ukrayna’nın önümüzdeki birkaç ay içinde çok daha fazla toprak kaybedebileceğine” dair istihbarat aldı. 

Ancak alandaki durum, Rusya Devlet Başkanı Putin’e “savaşmaya devam etmesi için” bir teşvik de sunuyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, G20 Doruğu için Rio’ya hareket etmeye hazırlanırken Buenos Aires asfaltında gazetecilere yaptığı açıklamada “Putin ne derse desin barış istemiyor ve bunu müzakere etmeye de hazır değil. Putin’in niyeti çatışmayı ağırlaştırmak, bunu haftalardır görüyoruz” dedi. 

Çözüm eforları neden ağırlaştı?

Çözüm konusunda ağırlaşan efor ve açıklamalar, Trump’ın dönüşüne ve bu bağlamda ABD dayanağında önemli kesintiler mümkünlüğünün gündeme geldiği bir devirde gerçekleşiyor. Kuzey Kore birliklerinin Rusya tarafında savaşa girmesiyle birlikte çatışmayı durdurmak konusunda artan bir istek kelam konusu.

Rusya Devlet Başkanı Putin ise büyük askerî kayıplarına karşın ateşkesi düşünmeye pek niyetli görünmüyor. Rus başkan geçen hafta Scholz’a “görüşmelere her vakit açık olduğunu lakin rastgele bir mutabakatın Rusya’nın güvenlik korkularını ve toprak kazanımlarını dikkate alması gerektiğini” söyledi. Bloomberg tahliline nazaran Kremlin’in Zelenski üzerinde artan baskıyı, yıpratma stratejisinin işe yaradığının ispatı olarak yorumlaması mümkün.

Başkan Joe Biden’ın vazifeden ayrılmasından kısa mühlet öncesi gerçekleşecek G-20 Tepesi öncesinde ABD, Rusya topraklarına uzun menzilli füze ataklarına müsaade verme kararı aldı. Bu değişikliğin Trump vazifeye gelmeden evvel Zelenski’nin durumunu güçlendirmeye yardımcı olacağı ve böylelikle en son müzakerelere daha güçlü bir el ile yaklaşabileceği bedellendiriliyor.

Rio’daki tepeye katılacak olan Çin ve Brezilya, mayıs ayından bu yana her iki tarafı da kapsayan memleketler arası bir konferans davetinde bulunuyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, cumartesi günü ülkesinin kamu yayın kuruluşuna yaptığı açıklamada savaşı gelecek yıl sona erdirmek istediğini söyledi. Kiev ayrıyeten Ukrayna’nın Rus taarruzlarına daha aktif bir biçimde karşı koyabilmesi ve Putin üzerinde müzakere baskısını arttırabilmesi için müttefiklerinden kendisine daha güçlü silahlar göndermelerini talep ediyor.

Kiev lideri, G-20’de olmayacak. Brezilya Devlet Lideri Luiz Inacio Lula da Silva, Zelenski’nin davet edilmesi için davetleri görmezden geldi. Putin, Memleketler arası Ceza Mahkemesi tarafından savaş kabahati işlediği savıyla hakkında çıkarılan tutuklama buyruğu nedeniyle varlığının tepeyi “sekteye uğratacağını” söyleyerek katılmamayı tercih etti.