Maliyet artışlarıyla boğuşan üreticinin isteği fiyatların belirlendiği masada olmak

Artan maliyetler ve kuraklıkla çaba eden çiftçi, tarımda merakla beklediği alım fiyatlarıyla hüsrana uğruyor. Fındık fiyatlarının akabinde geçen günlerde kuru üzüm alım fiyatları da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından “Güçlü devlet, güçlü çiftçi” sloganıyla açıklandı. Geçen yıl 13 TL olan taban fiyat 27 lira olarak açıklanırken dolar bazında ise fiyatlar 1.62 dolardan 1.49 dolara geriledi. 36 TL fiyat bekleyen üretici, bu fiyatlarla maliyetleri karşılamanın mümkün olmadığını açıkladı.

ÖZELLERE MAHKÛMUZ

Tarım ve Orman Bakanlığı sayılarına nazaran 2021’de 271 bin ton, Ege Bölgesi’ndeki borsaların sayılarına nazaran ise 325 bin ton üretilen kuru üzümde, verilen fiyatın da aslında piyasa için geçerli olmadığı belirtilerek oluşan fiyatın 22 lira (1.21 dolar) civarında olduğu açıklandı.

Erdoğan’ın açıklamasından evvel kuru üzümde taban fiyatın 39.5 lira olması gerektiğini savunan Çiftçi-Sen Lideri Ali Bülent Fazilet, bu fiyat ile güzel üretim yapan çifçtinin lakin maliyeti karşılayıp yeni üretim için borçlanacağını, rekoltesi düşük olan çiftçinin ise maliyeti de karşılayamayıp bağcılığı bırakacağını söyledi. Fazilet şöyle konuştu: “Eskiden Tarım Satış Kooperatifleri Üzüm Birliği (TARİŞ) vardı, her şeyi düzenliyordu. Devre dışı bıraktılar. TMO da fiyat açıklayıp gidiyor. Ne kadar alım yapacağını bile bilmiyoruz. Şirketlere mecburuz.”

TMO’nun alım yapacağı bütün eserler için Minimum Fiyat Tespit Kurulu gibisi bir kurul kurulması ve fiyatların demokratik çerçevede verilmesi gerektiğini söyleyen Fazilet, şöyle devam etti:

“Birleşmiş Milletler’de onaylanan köylü hakları ile ilgili iç hukuk düzenlenmeli. Buna nazaran çiftçi fiyat belirlemede taraf olabiliyor. Çiftçinin taraf olmadığı fiyatlarla üretim bitiyor, şirketler ve ortacılar para kazanıyor. Bu nedenle fiyatlar, çiftçi örgütlerinin de katıldığı bir komite tarafından belirlenmeli. Sırf kuru üzüm değil bütün eserlerde olmalı.”

Kuru üzüm üreticisi Ali Alfatlı ise 2 doların altında açıklanan bir sayının yok kararında olduğunu belirterek, “TMO en fazla 50 bin ton alıyor, ne parası var ne de deposu. Kaldı ki aldığı eseri de ihracatçıya satıyor, tekrar üreticideki fiyatı kırıyor. Şu anda büyük alıcıların hepsi 22 liradan fiyat veriyor, nasıl olsa TMO’ya satamayacağımızı biliyorlar” dedi.

BAĞLAR SÖKÜLECEK

Yetersiz takviyelerin yanına düşük alım fiyatları da eklenince üreticiye adeta “üretim yapma” denildiğini belirten Alfatlı, “Sezon içinde fiyatlar istikrara kavuşmazsa birçok kişi bağını sökecek. Zira istese de gübre, elektrik üzere maliyetleri karşılayamaz.”

TARIMDA GİRDİ FİYATLARI UÇUYOR

Tarımda birçok eserde çiftçi üretim yapamaz hale gelirken ziraî girdi eserlerindeki artışlar son hız devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Ziraî Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) yıllık yüzde 134, aylık ise yüzde 7.92 arttı. Bir evvelki yıllık artış yüzde 123.72 olmuştu.

Tarım-GFE, bir evvelki yılın aralık ayına nazaran yüzde 81.07, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 134.96 ve on iki aylık ortalamalara nazaran yüzde 70.89 arttı. Tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksi yıllık yüzde 145.32 artarken ziraî yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksi ise yüzde 72.30 arttı.

Endekste en yüksek artış yüzde 233 ile gübre ve toprak geliştiriciler kümesinde olurken en düşük artış ise yüzde 31.88 ile veteriner harcamalarında oldu.