Merkez bankalarının işi zor; araçlar uygun değil

ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) üzere büyük merkez bankalarının savaş ve iklim kriziyle derinleşen bir güç krizinin ortasında enflasyonla çaba için para musluklarını kısması Avrupa’da ve ABD’de beklenen resesyonu daha da ağırlaştıracak. Global iktisadın en kıymetli kuruluşlarından gelen ihtarlar, yüksek enflasyondan kurtulunmasının çok kolay olmayacağını, bağımsızlığını muhafazaya çalışan merkez bankalarının para siyaseti kararlarının bir yandan enflasyonu düşürüp, bir yandan ekonomik acılara neden olacağını aktarıyor. Jackson Hole sempozyumunda merkez bankacıları da benzeri ikazlar yapmış, global iktisadın yeni ve daha kuvvetli bir periyoda girdiğini söylemişlerdi.

“ARZ ŞOKLARININ ÇOK DAHA VOLATİL OLACAĞI BİR DEVİR GELİYOR”

Merkez bankaları, Memleketler arası Para Fonu (IMF) Yönetici Yardımcısı Gita Gopinath’ın da sözleriyle “En az beş yıl boyunca, pandemi öncesi 20 yıla nazaran çok daha sıkıntı bir periyot geçirecek”. Arz şoklarının alıştığımızdan çok daha volatil olacağını söyleyen Gopinath, bunun merkez bankalarının alacağı kararları daha da zorlaştıracağını belirtti.

“FAİZLER ARTTIKÇA, TEDARİK ZİNCİRİ VE ÜRETİMDE PÜRÜZLER OLACAK”

COVID-19 karantinalarının akabinde gelen ötelenmiş talep ve gibisi görülmemiş bir mali genişleme enflasyonu birçok iktisatta tarihi rekorlara taşımış, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle fiyatlar hem güç hem de besin tarafında daha da hızlanmıştı. Dünya Bankası Lideri David Malpass ise merkez bankalarının enstrümanlarının – bilhassa de gelişmiş ekonomilerde – arz kaynaklı enflasyon baskılarını azaltmaya çok uygun olmadığını vurguladığı açıklamasında “Faiz artışları iktisattaki birçok sıkıntıyla rekabet edecek. Enflasyonu düşürmek umuduyla faizleri artırsanız da, bunun karşısında tedarik zinciri ve üretim döngüsünde o kadar pürüz olacak” tabirlerini kullandı.

ENFLASYON REKORDAN DÜŞMÜYOR, ECB ZORLANACAK

Kuzey Akım 1’deki akışların 3 günlüğüne büsbütün durması noktasına gelen gaz krizi, ECB’nin enflasyonla gayretindeki en büyük zorluklardan biri. Eurostat’ın öncü datalarına nazaran Euro Bölgesi’nde tüketici fiyatları ağustosta yıllık bazda yüzde 9,1 ile beklentilerin üzerinde artarak tarihi rekorunu bir kere daha tazeledi. Temmuzda yüzde 8,9 olan enflasyonun ağustosta yüzde 9’a yükselmesi öngörülüyordu. 2 Eylül’de tekrar açılması beklenen Kuzey Akım 1’de kapasite zati yüzde 20 seviyesine inmiş gösterge doğalgaz TTF 2020’deki 20 Euro seviyelerinden 340 Euro/MWh seviyelerine çıkmıştı. Ayrıyeten birliğin çekirdek enflasyonu da yüzde 5,5 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Çekirdek enflasyonun ağustosta temmuzdaki yüzde 5,1 seviyesinde kalması bekleniyordu. Eylül toplantısında 75 bps faiz artırımı beklenen ECB, gaz krizi nedeniyle resesyona neredeyse kaçınılmaz olarak bakılan Euro Bölgesi’nde para siyasetlerinde sıkılaşmaya giderken güç kararlar vermek zorunda kalacak. Dolar endeksi çarşamba günü tekrar 109’un üzerine çıkarken, gaz kriziyle 1 düzeyinden uzaklaşamayan Euro/dolar paritesi TSİ 17:26 itibariyle 0,9971 seviyesine kadar geriledi. Gazdaki sıçrama elektrik piyasasını da – Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen’in de tabirleriyle – “İşleyemez hale getirdi” ve 9 Eylül’de bir ortaya gelecek AB güç bakanları, Belçika, Çekya ve İtalya üzere iktisatların de desteklediği bir tavan fiyat uygulamasıyla elektrik piyasasına müdahale etmeye hazırlanıyor.

“RESESYONA DAHA VAR, EMTİALARDA GİRİŞ FIRSATI”

ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs, yatırımcılara mevcut düzeylerden emtia almalarını ve resesyondan daha sonra kaygı etmelerini tavsiye etti. Pay piyasalarının ve öbür riskli varlıkların kısa vadede bir resesyon riskliyle kayıplı seyrettiği bir periyotta banka “Ekonomistlerimiz Avrupa dışında önümüzdeki 12 ayda bir resesyon riskini nispeten ‘düşük’ olarak görüyor” değerlendirmesini yaptı. Banka notunda önemli güç darboğazlarının olduğu bir periyotta son deva olarak başvurulan petrolde fiyatların geri çekildiği anların uzun vadeli yatırımlar için giriş fırsatı olduğunu da söylüyor.