NATO’ya yeni genel sekreter aranıyor

NATO’nun yeni genel sekreterinin kim olacağı sorusu tekrar gündemi meşgul etmeye başladı. Misyon için birçok üst seviye kişinin ismi zikrediliyor lakin ihtimaller giderek azalıyor.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in misyon müddeti Ekim 2023’te dolacak. Bu yüzden Rusya ile NATO ortasındaki tansiyonun en üst seviyede olduğu bir periyotta bu türlü hassas, yüksek profilli ve değerli bir siyasi misyona kimin geleceği çokça konuşuluyor.

Bugüne kadar cumhurbaşkanı, başbakan ve bakan düzeyinde birçok ülkeden çok sayıda isim bu vazife için konuşuldu. Bu kere yeni genel sekreterin bayan olması, ittifakın idaresinin tarihinde birinci defa bir bayana emanet edilmesi de gündeme geldi.

Görev için konuşulan bayan adaylar ortasında Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova, eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitarovic, Kanada Başbakan Yardımcısı Chrystia Freeland ve eski İngiltere Başbakanı Theresa May üzere isimler bulunuyordu.

Son devirde adaylar ortasına Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen de eklendi. Frederiksen’in 6 Haziran’da Washington’a giderek ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmesi, NATO genel sekreterliği misyonu hakkındaki söylentileri artırdı.

Ülkesinin 2019’da en genç başbakanı olan 45 yaşındaki Frederiksen, vazifeye talip olmadığını söylese de şu anda en önemli adaylar ortasında gösteriliyor. Frederiksen, hükümetinin Ukrayna’ya giderek artan dayanağı ve Rusya’ya karşı sert telaffuzlarıyla dikkati çekiyor.

Ancak Danimarka Başbakanının milletlerarası toplulukta yüksek bir profile sahip olmaması dezavantaj olarak gösteriliyor.

Ayrıca son periyotta daima Kur’an-ı Kerim’in yakılması olaylarıyla gündeme gelen Danimarka’da, hükümetin bu olayları engelleyici bir tavır içinde olmaması nedeniyle Frederiksen’in adaylığına Türkiye’nin kuşkuyla yaklaşabileceği varsayım ediliyor.

NATO’nun en üst konumuna bir bayanın getirilmesi geçen yıl epey sık konuşulmuştu. İttifakın tarihinde birinci kere bir bayana misyon verilmesine birçok üye ülkenin sıcak baktığı belirtiliyordu. Fakat son aylarda bayan aday gündemden düşmüş üzere görünüyor.

Bu yüzden İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace da mümkün adaylar arasında gösteriliyor.

Ayrıca Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, Hollanda Başbakanı Mark Rutte üzere isimler de NATO Genel Sekreteri misyonu için daha evvel gündeme geliyor.

31 üyeli ittifakın mevcut genel sekreteri Jens Stoltenberg, 1 Ekim 2014’ten bu yana vazifede bulunuyor. Eski Norveç Başbakanı Stoltenberg’in vazife müddeti daha evvel 3 defa uzatıldı. Son uzatma 30 Eylül 2023’te bitecek. Lakin Norveçli başkanın vazifesinin bir sefer daha uzatılması ihtimali giderek artıyor.

NATO ülkelerinin birçoklarının, uzatmaya sıcak baktığı, Stoltenberg’in Rusya ile tansiyonun çok yüksek seyrettiği bir devirde vazifede kalmasını istediği belirtiliyor.

Norveçli Stoltenberg’in de Finlandiya’dan sonra İsveç’in de NATO üyelik sürecini görmeden vazifesi bitirmek istemediği konuşuluyor.

Stoltenberg, Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının başlamasından çabucak evvel ülkesinde Merkez Bankası başkanlığına geleceği açıklanmıştı. Savaşın başlamasından kısa mühlet sonra Stoltenberg’in vazife müddeti uzatıldı.

Norveç Merkez Bankası, dünyanın en büyük fonu olan Norveç Varlık Fonu’nu yönetiyor. Fonun büyüklüğü 1,4 trilyon doları aşıyor.

NATO Genel Sekreterliği, 31 üyeli ittifakın en üst sivil konumu. Klasik olarak bu misyona Avrupa ülkesinden bir devlet veya hükümet başkanı getiriliyor.

4 yıl görev mühleti bulunan genel sekreterin kim olacağına NATO ülkelerinin tümü birlikte karar veriyor. Adayın misyonu alabilmesi için tüm ülkelerin onayı gerekiyor.

Şu ana kadar İngiltere 3, Belçika, Hollanda ve İtalya ikişer kere NATO’ya genel sekreter gönderdi. Almanya, İspanya, Danimarka ve Norveç’ten de birer kişi genel sekreter oldu.

NATO Genel Sekreteri olan kişinin ittifak içinde 3 ana rolü bulunuyor. Bunlardan biri tüm komitelere başkanlık etmek ve bu kapsamda ittifak içindeki görüşmeleri yürütmek, karar alma süreçlerini kolaylaştırmak ve kararların uygulanmasını sağlamak.

Diğerleri ise ittifakın ana sözcüsü olarak vazife yapmak ve teşkilatın milletlerarası işçisinin başkanlığını yürütmek.