Seçim mitinglerinin en büyüğünü işçi sınıfı yapmalı, 1 Mayıs’ta

Bu ülke tarihinin “en kritik seçimi”nden 14 gün evvel bu ülkede 1 Mayıs kutlanacak. Biliriz ki bizim (gibi) ülke(ler)de 1 Mayıs personel sınıfının yalnızca bayram kutlaması değildir. Tarih boyunca yitirdiği sınıf kardeşlerini anar, hatırlar. Andıkları o denli doğal yollarla kaybettikleri, iş kazalarında yitirdikleri değildir yalnızca. Bir de katledilenleri vardır; rant uğruna, siyasi hesap uğruna katledilenler. Üstelik sayıları beş, on, yüz, bin değildir. Binlercedir, on binlercedir…

1 Mayıs günü 1886’da başlar. Günlük 8 saatlik çalışma talebi için. Chicago’da yapılan şovlara yarım milyon emekçi katılır, siyahı ve beyazıyla. Şovlarda 14 emekçi ölür. Ve Temmuz 1889’da toplanan İkinci Enternasyonal’de Fransız bir emekçi temsilcisinin teklifiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada “Birlik, gayret ve dayanışma günü” olarak kutlanmasına karar verilir. 1 Mayıs böylelikle çalışanların birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazanır. 100 yıldan fazla bir müddettir 1 Mayıs’lar kandır, gözyaşıdır, katliamdır. Lakin kazanımdır, muvaffakiyettir ve gayrettir birebir vakitte.

“Bizde” ise 1909 yılında kutlanır 1 Mayıs. Selanik’te Rum, Türk, Yahudi, Bulgar çalışanlar kol kola yürürler. Kurtuluş Savaşı sırasında bile kutlanır. İstanbul’un işgal altında olduğu 1921 yılında Türkiye Sosyalist Fırkası’nın davetiyle kutlanır 1 Mayıs. Lakin hafızalarda 1 Mayıs daima “kanlı” kalacak. Zira 1977 yılı asla unutulamaz.

1 Mayıs’ı kutlamak için 500 bin kişinin Taksim’de toplanması kont-gerillayı “rahatsız” etmiştir. Kitlenin üzerine ateş edilir. Ve resmi sayılara nazaran 34 kişi katledilir.[1]

Türkiye tarihine “Kanlı 1 Mayıs” olarak yazılan atağın akabinde hiçbir fail yakalanmaz, yakalanamaz. Yalnızca tarih unutmaz, Ruhi Su’nun dizeleri ile;

“Bin dokuz yüz yetmiş yedi / Unutulmaz yılın ismi / Bir Mayıs bayramı idi / Sorarlar bir gün sorarlar // Beş yüz bin işçi vardık / Taksim meydanına girdik / O denli bir İstanbul gördük / Sorarlar bir gün sorarlar”

***

Ama dedik ya bizim ülkede 1 Mayıs ne yalnızca bayram kutlamasıdır ne de yalnızca yitirdiklerimizi anma günü. 1 Mayıs uğraş günüdür. Hesap sormanın ve daha “ilerisi”nin çabasını verme günü. Ve personel sınıfı bilir ki gayret üç-beş kuruş daha fazla kazanmakla, yalnızca ekonomik uğraş ile sınırlanmakla olmaz. Zira her kazandığını geri almak için her yolu deneyecektir burjuvazi ve onun ismine ülkeyi yöneten “siyasiler”. O yüzden ekonomik çabanın, siyasi uğraş ile birlikte, iç içe verilmesi gerekir. Siyasi iktidarı ele geçirmedikçe hiçbir şey “garanti” değildir.

Yaşadık, yaşıyoruz. 20 yıllık AKP iktidarı. Bahşettiklerini (daha doğrusu yıllardır verilen gayret ile kabul etmek zorunda kaldıklarını) misliyle geri aldı.

-TÜİK bilgilerine nazaran 2016’da emekçiler ulusal gelirin yüzde 40’ını alırken bu oran 2020’de yüzde 38’e, 2022’de ise yüzde 25’e geriledi.

Şirketlerin aldığı hisse ise tıpkı yıllarda sırasıyla yüzde 41, yüzde 42 ve yüzde 54 oldu.

-Türkiye, 2000 yılında dünya GSYH sıralamasında 17’nci sıradaydı. 2021 sonunda 21’inci sıraya gerilemiş bulunuyor.

-AKP iktidarı öncesinde Türkiye’de işsizlik oranı ortalaması yüzde 7,5 – 8 ortasında bulunuyordu. 2023’te işsizlik oranı ortalama yüzde 10,7 oranında gerçekleşti, 15-24 yaş kümesini kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir evvelki aya nazaran 0,7 puanlık azalış ile yüzde 19,2 oldu.

-Türk-İş tarafından hazırlanan ‘Açlık ve Açlık Sınırı’ raporuna nazaran, 2023 mart ayı açlık sonu 9 bin 591 TL‘yi aştı. Taban fiyat 8.506 TL.

-Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) datalarında yer alan 27 Avrupa ülkesi ortasında Türkiye, Arnavutluk’un akabinde en düşük minimum fiyatı veren ikinci ülke oldu.

-Asgari fiyat AKP periyodunda yaklaşık 30 kat artarken memur maaşları, mimar-mühendis maaşları, kamu çalışanı fiyatları ve emekli aylıkları 13-15 kat arttı. Bu da bütün fiyatları minimum fiyata yakınlaştırdı.

-Yoksulluk hududu olarak açıklanan dataları dikkate alacak olursak bugün çalışan nüfusun neredeyse yüzde 90’ı fakir.

-AKP iktidara geldiğinden beri 200 binin üzerinde emekçinin grevi “ertelendi” denilerek fiilen yasaklandı.

-AKP iktidara geldiğinde yüzde 58 olan sendikalaşma oranı, yüzde 14’e geriledi. Kayıt dışı çalışma da hesaba katıldığında bu oran yüzde 10 civarında.

Ya 1 Mayıs’lar. AKP’nin, daha doğrusu Erdoğan’ın hakkını teslim(!) etmek lazım. Dirhemle lütfedildi;

– 2008 Nisan’ında, 1 Mayıs, “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kabul edilmesine karşın, resmî tatil ilan edilmedi. Emekçi sendikalarının 1 Mayıs’ı Taksim’de kutlamalarına müsaade verilmedi.

– 2009 yılı Nisan ayında TBMM’ye verilen önergeyle birlikte 1 Mayıs, resmi bayram olarak kabul edildi ve “makul bir kalabalığın” Taksim’e girmesine müsaade verildi.

– 2010 yılında Taksim’de birinci sefer müsaadeli olarak 1 Mayıs kutlamaları yapıldı. 32 yıl sonra 1 Mayıs, İstanbul’da bayram havasında kutlandı.

– 2011 yılında da 1 Mayıs meselesiz formda Taksim’de kutlandı. DİSK’in “1 Milyon Kişi Taksim’e” daveti yaptığı kutlamanın Küba’nın akabinde dünyadaki ikinci büyük 1 Mayıs kutlaması olduğu söylendi.

– 2013 yılında Taksim’deki inşaat çalışmaları münasebet gösterilerek hareketlere müsaade verilmedi.

Ve 2014’te tekrar YASAK. Taksim’e yürümeye çalışan göstericilere polis müdahale etti. Dirhemle lütfedilen kepçeyle geri alındı.

***

1 Mayıs gününün tarihten bugüne taşıdıklarıyla 1 Mayıs daima değerli bir uğrak. Lakin kabul edelim ki bu uğrağa olan ilgi azaldı. Gençler, beyaz yakalılar önemsemez oldu. Gayretin sembolik günü olma özelliğini diğer günler, öteki dönüm noktaları ile paylaşır oldu. Bu defa de seçim gündemi baskın halde. Meğer baskın olması gereken “seçim gündeminde işçinin sesi” olmalı. Zira en çok o kaybedecek, zira en çok o kazanacak!

Şimdi, AKP’yi ve doğal olarak Erdoğan’ı iktidardan indirecek en kritik güne yaklaşıyoruz. Ve biliyoruz ki bunu gerçekleştirecek olan ne Akşener’in “kovan gösterisi” ne de Kılıçdaroğlu’nun “peygamber hoşgörüsü”. Bu noktaya işçilerin direnci ve çabası ile gelindi. Ve yeni bir periyoda işçiler (oylarıyla) sayesinde geçilecek.

Siyasetin ve siyasetçinin her türlüsünün sahnede olduğu bu devirde aslında “başrol” işçilerin olmalı. 20 yıl boyunca onların emeği çalındı, 20 yıllık emekleri üzerinden zenginlikler inşa edildi. Geçmişin hesabını sormak, gelecek planlarında en başat aktör olmak için. Ekonomik ve (elbette) siyasi talepleriyle birlikte. Ve elbette kitlesel gücünü göstererek. Haydi, 1 Mayıs’a…

[1] DİSK Genel Sekreter Yardımcısı Fahrettin Engin Erdoğan tarafından yapılan çalışmaya göreyse en az 41 kişi hayatını kaybetti.