Sinemanın Kıral’ına veda

Pazar günü akşam saatlerinde vefat eden Erden Kıral, yaklaşık bir hafta evvel beyin kanaması nedeniyle Antalya’da özel bir hastanede tedavi görüyordu. Dün İstanbul’a getirilen Kıral’ın cenazesi, bugün Teşvikiye Camii’nde kılınacak ikindi namazından sonra Aşiyan Mezarlığı’na defnedilecek. 80 yaşında vefat eden Kıral için Beyoğlu Atlas Sineması’nda saat 14.00’te anma merasimi düzenlenecek.

1942’de Gölcük’te dünyaya gelen Kıral, Mimar Sinan Üniversitesi Hoş Sanat Akademisi Seramik Bölümü’nden mezun oldu. Bir röportajında setlerde ölmek istediğini söyleyen Kıral, sinemayla dolu bir hayat sürdü. Evvel yazı ve tenkitle sinema dünyasına girdi. Akabinde gerçekçi sinemalarla isminden kelam ettirdi. Birinci uzun metrajlı sineması “Kanal”ı 1978’de çekerek direktörlüğe adımını atmış oldu.

Propaganda sineması yapmadım

Bir röportajında “Bugüne kadar sinemada hiçbir ideolojiye bayrak sallamadım, propaganda sineması yapmadım. Sinemamda insanı ve toplumu gerçekçi lisanla anlatmaya çalıştım” diyen Kıral’ın gerçekçi lisanla anlattığı sinemalarına 80’lerin yasakları gölge düşürdü. Orhan Kemal’in tıpkı isimli romanından uyarlanan “Bereketli Topraklar Üzerinde”, yurt dışında gösterilip mükafatlar alırken kendi ülkesinde yasaklandı ve lakin 28 yıl sonra seyirciyle buluştu. Akabinde “Hakkâri’de Bir Mevsim” de Berlin Sinema Festivali’nde Gümüş Ayı ve FIPRESCI Ödülleri’ne layık görülürken, kendi ülkesinde yeniden yasaklandı. Bu yasaklar Kıral’ı bir mühlet Almanya’dan çalışmaya sürükledi. 90’larda Mavi Sürgün’le Oscar aday adayı olurken, 2000’lerde Vicdan, Yük ve Gece üzere sinemalarla isminden kelam ettirir. Birçok ödül alan direktör, en son geçtiğimiz Haziran ayında İzmir Milletlerarası Sinema ve Müzik Festivali’nde heyet üyeliği yapmıştı. Kıral’ın 1968-1981 yılları ortasında muharrir Tezer Özlü ile evliliklerinden Deniz isminde bir kızı var.