Resmi Gazete‘de 30 Haziran 2012’de yayınlanmasına karşın 12 yıldır ertelenen ve 1 kişi dahi çalışan iş yerlerinde bile iş güvenliği uzmanı ile iş yeri tabibi bulundurma zaruriliği getiren kanun, 1 Ocak 2025 itibariyle yürürlükte. Kanunla iş kazaları ve meslek hastalıklarının azaltılması amaçlıyor ve inançlı ortamda çalışma imkanıyla verimliliğin artması hedefleniyor.
BÜYÜK PARA CEZASI VAR
Bakanlık ‘az tehlikeli’ iş yerleri için alınacak eğitim sonrası kendi hizmetlerini yürütebileceğini söz etti. Zarurî kanunla birlite artık ‘tehlikeli’ ve ‘çok tehlikeli’ sınıfında bulunan işyerlerinde, 1 kişi çalışsa bile, iş güvenliği uzmanı ile iş yeri tabibi bulundurulmak zorunda. Bu kurala uymayan iş yerleri büyük para cezası ödeyecek.
Resmi Gazete’de 30 Haziran 2012’de yayınlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, gelen reaksiyonlar nedeniyle 12 yıldır erteleniyordu.
1 Ocak’tan itibaren artık tüm işyerlerinde tehlike sınıfı ve işyerinde çalışan sayısına bakılmaksızın iş güvenliği uzmanı ve işyeri doktoru bulundurulması zarurî oldu.
Eski kanun, belli bir tehlike sınıfına ve belirlenen çalışan sayısı üzerinde olan işletmeleri kapsıyordu. 1 Ocak 2025’ten itibaren ise; tehlike sınıfında “az tehlikeli”, “tehlikeli”, “çok tehlikeli” olan tüm işyerlerinde, çalışan sayısı 1 kişi ve üzerindeki tüm işletmeleri kapsayacak. En küçük işletmeler bir kişi dahi çalışanı olsa iş güvenliği uzmanı ve işyeri tabibi bulundurmak zorunda olacak.
YENİ DÜZENLEMEDE HEDEF NE?
Kanun öncelikle iş kazaları ve meslek hastalıklarının azaltılmasını amaçlıyor. Ayrıyeten kanunla inançlı ortamda çalışma ve verimliliği artırma hedefleniyor.
İŞ YERİ GÜVENLİĞİ ZARURİLİĞİ KİMLERİ KAPSIYOR?
İş güvenliği zorunluğunun kapsadığı şirketlerden kimileri şu biçimde:
Muhasebe, avukatlık ofisleri, danışmanlık hizmetleri, bilgisayar yazılım bilişim şirketleri, kreşler, anaokulları, ilkokullar ve özel eğitim merkezleri, üniversitelerin idari üniteleri, kitapçılar, giysi mağazaları, teknoloji mağazaları, marketler, sanat ve kültür kurumları, tiyatro, kütüphane, müze çalışmaları, sanat galerileri, yemek hizmetleri, küçük cafeler ve restoranlar, banka ve finans kurumları, kuyumcular, küçük otel ve pansiyonlar, tatil meskenleri ve konuk meskenleri, kuaför ve hoşluk merkezleri, kuru temizleme hizmetleri, eczaneler, poliklinikler…
HANGİ UZMANLAR ÇALIŞACAK?
Yeni periyotta az tehlikeli sınıf işyerlerinde C – B – A sınıfı uzmanlar çalışabilirken, tehlikeli sınıfta bulunan işyerlerindeyse B ve A sınıfı uzman, çok tehlikeli sınıfta bulunan işyerlerinde de A sınıfı uzmanlar çalışabilecek.
CEZASI BÜYÜK
Kanuna uymayarak işyeri tabibi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırmayan işyerlerinde ise cezalar cep yakacak. İş güvenliği uzmanı ve işyeri doktoru için başka ayrı ceza yazılırken, temel ceza ölçüsü 92 bin 403 TL olurken, az tehlikeli işyerlerinde 50’den az çalışanı olanlara 92 bin 403 TL, 50’den fazla çalışanı olan işyerlerine ise tekrar farklı başka 138 bin 604 TL ceza yazılacak.
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ MAAŞLARI NE KADAR?
İş güvenliği uzmanlarının İş Sıhhati ve Güvenliği Çalışanları Sendikası (İSG-SEN) üyesi olması halinde, bir işyerinde tam vakitli bulunduğunda 2024 yılında C sınıfı bir uzman en az 28 bin 45 TL, B sınıfı bir uzman 40 bin 710 TL ve A sınıfı uzman da en az 47 bin 586 TL maaş alıyor.
Kısmi çalışan yani iş yerinin güvenliğinden sorumlu, dışarıdan hizmet veren iş güvenliği uzmanları da saat başına C-B-A sınıfına nazaran sırasıyla en az 130,7 lira, 189,8 lira ve 221,8 lira fiyat alıyor.
İŞ YERİ DOKTORU NE KADAR MAAŞ ALIYOR?
Türk Tabipler Birliği (TTB) bilgilerine nazaran, 2025 yılı (1 Ocak-31 Aralık 2025) için İşyeri Hekimliği Taban Mukavele Aylık Net Fiyatı, tam vakitli çalışan bir tabip için aylık 221.800 TL olurken, saat fiyatı 1.416 TL olarak belirlendi.
İSGB bünyesinde yarı vakitli çalışan işyeri tabipleri için ise 2024 yılındaki fiyatlara yüzde 32 oranında artırım yapılması uygun görülürken, az tehlikeli işyerleri için personel başına net fiyat 840,71 TL, tehlikeli işyerleri için personel başına net fiyat 866,38 TL ve çok tehlikeli işyerleri için de emekçi başına net fiyat 891,49 TL oluyor.
Kısaca tam vakitli iş güvenliği uzmanı ve işyeri tabibi olan şirketler ortalamada yaklaşık 260 bin TL aylık ödeme yapması gerekirken, kısmi vakitli uzman ve tabip çalıştıran işyerleri de kişi sayısına nazaran ödeme yapacak. Tek bir çırağı olan berberin aylık masraflarına haftada 1 saat uzman ve 1 saat doktor çalıştırması halinde 3 bin 885,64 TL yol masrafı hariç eklenecek ya da 92 bin 403 TL ceza ödeyecek.
BAKKAL, MANAV EĞİTİM ALIRLARSA HÜZMETİ KENDİLERİ YÜRÜTECEK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıftaki iş yerlerinin patronu yahut patron vekillerinin, gerekli eğitimi tamamlayarak iş sıhhati ve güvenliği (İSG) hizmetlerini kendilerinin yürütebileceğini açıkladı.
Bakanlıktan yapılan açıklamada, 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu’nun 30 Haziran 2012’de yayımlanmasının akabinde kamu iş yerleri ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri için “İş sıhhati ve güvenliği hizmetleri” başlıklı 6. unsurunun 5 sefer ertelendiği hatırlatıldı.
Bu unsurun 1 Ocak 2025 tarihi prestijiyle tüm iş yerleri için yürürlüğe girdiği söz edildi.
İşyerlerinde artık yapılması zarurî olan hususla ilgili açıklama şöyle
“Yürürlüğe giren bahse husus yükümlülük, mevcutta var olan ve getirilecek kolaylaştırıcı düzenlemelerle çok düşük maliyetle karşılanabilecek. 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinin patronları yahut patron vekilleri, hali hazırda iş sıhhati ve güvenliği hizmetlerini, Bakanlıkla protokol yapan açık öğretim kurumları ve üniversitelerce verilen eğitimi tamamlamak kaidesiyle İSG profesyoneli (iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi) görevlendirmesi mecburiliği olmaksızın kendileri yürütebilmektedirler. Bakanlığımız bu kapsamda yer alan bakkal, manav, terzi, emlak ofisi üzere küçük esnafımızın yeni yükle karşılaşmaması için bir dizi yeni alternatif düzenleme üzerinde de çalışmalarını sürdürüyor.”
Öte yandan, sosyal-is.org.tr’un yayınladığı bilgilere nazaran her gün “en az” 5 personel iş cinayetlerinde hayatını kaybediyor. Yüzde 71’ini ulusal basından; yüzde 29’unu ise çalışanların mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri tabipleri, sendikalar ve mahallî basından öğrenilen bilgilere dayanarak verilen sayılara nazaran, 2024’ün birinci altı ayında en az 878 personel çalışırken öldü.