İSTANBUL (İGFA) – Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Barış Erdoğan, Türkiye’nin son yıllarda yaşadığı beyin göçü dalgasını kıymetlendirdi.
Prof. Dr. Barış Erdoğan, yurt dışına göç edenlerin birçoklarının yüksek eğitimli ve yetişmiş gençlerden oluştuğunu belirterek, “Bir ülkeye baktığımızda, eğitimli, nitelikli ve bilhassa bilişsel faaliyetleri ağır mesleklerde çalışan bireylerin göç etmesi, beyin göçü olarak tanımlanır. Geçmişte Türkiye’den çoğunlukla kol gücüne sahip beşerler göç ederdi; lakin günümüzde ülkemizin en bedelli insanları göç ediyor.” dedi
Beyin göçünün, ekseriyetle az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere yanlışsız gerçekleşen bir olgu olduğuna işaret eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Bu, görünen beyin göçü. Bunun yanı sıra bir de ‘sanal beyin göçü’ var. Bu ne manaya geliyor? Günümüzde internet aracılığıyla birçok gencimiz, Türkiye’den hareket etmeden, yurt dışındaki firmalar için çalışıyor. Yani, bedensel olarak Türkiye’deler lakin beyinleri yurt dışı için çalışıyor. Bâtın beyin göçü olarak isimlendirilen bir durum. Yurt dışı firmalar için Türkiye’de çalışıp, o firmalara hizmet sunuyorlar.” diye konuştu.
“İNSAN SERMAYESİ YAVAŞ YAVAŞ ELDEN GİDİYOR”
Beyin göçünün Türkiye açısından tehlikeli bir boyuta ulaştığını vurgulayan Prof. Dr. Barış Erdoğan, “TÜİK’in açıkladığı sayılar, 2008 ile 2017 yılları ortasında mezun olup bu tarihlerden sonra yurt dışına gitmiş şahısları kapsıyor. TÜİK net bir sayı vermemiş olsa da bu vakit diliminde mezun olanları yüzde 2 olarak varsaydığımızda, yaklaşık 49 bin kişinin yurt dışına gittiğini söyleyebiliriz. Lakin bu 49 bin kişi ile sonlu değil. 2017’den 2023’e kadar mezun olanların yurt dışına göç durumunu şimdi bilmiyoruz. Asıl yoğunluğun, hepimizin etrafımızda sıkça karşılaştığımız üzere, bu devir içinde olduğunu düşünüyoruz. Evvelden bir ülkeyi sömürmek için madenlerine gidilir, ele geçirilirdi. Artık buna gerek yok. Bir ülkenin en bedelli kaynağı insan sermayesi; lakin bu sermayemiz yavaş yavaş elden gidiyor. Bu durum epeyce tehlikeli.” halinde konuştu.
Beyin göçünün iki temel nedeni olduğunu söz eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Ben de yurt dışında bir periyot yaşamış biri olarak şunu söyleyebilirim: Beyin göçünün iki temel nedeni var; birincisi itici, ikincisi ise cazip faktörler. İtici nedenler, insanların neden buradan ayrılmak istediğiyle ilgili. Birinci olarak, istihdam imkanları epey hudutlu. Örneğin, moleküler biyoloji üzere alanlarda Türkiye’de ne kadar istihdam gücümüz var? Ne üniversitelerimiz ne de özel bölümümüz kâfi kapasiteye sahip. Amerika Birleşik Devletleri’nde yalnızca Harvard Üniversitesi’nin bağışlarla birlikte bütçesi yaklaşık 50 milyar dolar. Bizim 200 üniversitemizin toplam bütçesi ise 10 milyar doların bile altında. Tek bir üniversite ile 200 üniversitemizi kıyasladığınızda, burada sunulan imkanların bilhassa teknik alanlarda ne kadar yetersiz olduğunu görebilirsiniz. Aziz Sancar Türkiye’de kalsaydı Nobel mükafatı alabilir miydi? Uğur Şahin Türkiye’de eğitimine ve çalışmalarına devam etseydi, birebir muvaffakiyetleri elde edebilir miydi?” diye sordu.
Gelir seviyesinin, bilhassa son yıllarda Türkiye’deki ekonomik kriz üzere etkenler nedeniyle epey düştüğünü, öte yandan, yurt dışında çok daha yeterli ömür şartları ve imkanların olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Batı ülkeleri uzun yıllardır, mavi yakalı personeller ve genel olarak göçmenler için kuralları zorlaştırsa da eğitimli insanları çekmek için bilakis kolaylık sağlıyorlar. Almanya, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri üzere ülkeler, mavi kart yahut Green Card üzere imkanlarla beyin göçüne yönelik siyasetlerini güzelleştiriyorlar.” dedi.
DÜNYADA EN ÇOK BEYİN GÖÇÜ ÇEKEN ÜLKELER…
Dünyada en çok beyin göçü çeken ülkelerin Amerika Birleşik Devletleri; akabinde Almanya, İngiltere, Kanada, Avustralya, Fransa, Belçika üzere ülkeler olduğunu da söyleyen Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Beyin göçünün merkezi Amerika Birleşik Devletleri’dir. Hatta ABD, Kanada’dan bile beyin göçü alıyor. Zira en büyük bilişim firmaları, en büyük laboratuvarlar orada. Yalnızca tek bir Amerikan üniversitesinin bütçesi, Türkiye’deki 200 üniversitenin toplam bütçesinin 5 katı. Bilhassa yapay zeka, moleküler biyoloji, genetik üzere alanlardaki gelişmeler, bu alanlarda güçlü bir ekosisteme sahip olan Amerika’yı cazip hale getiriyor. Türkiye’den bu alanda başarılı bir firma çıkabilir; ancak, bu tek başına yetmez. Bu başarıyı destekleyecek bir kesim ekosistemine, uygun bir kurumsal zihniyete ve iklime gereksinim var.” diye konuştu.