Uranüs’ü yanlış tanımışız: Gezegende ve uydularında yaşamı destekleyecek koşullar mevcut olabilir

Pallab Ghosh

Güneş’e en yakın 7. gezegen olan ve 5’i büyük 28 uydusu bulunan Uranüs’ün, bilim insanlarının düşündüğü üzere “ölü bir gezegen” olmayabileceği tespit edildi.

Bilim insanları, yeni bulguların, Uranüs ve beş büyük uydusunda okyanuslar ve ömrü destekleyecek şartlar olabileceğini ortaya koyuyor.

Gezegenle ilgili bildiklerimiz, NASA’nın Voyager 2 uzay aracının yaklaşık 40 yıl evvel topladığı datalara dayanıyordu.

Ancak yeni tahliller, Voyager’in dataları topladığı devirde, Uranüs’teki sistemin gerçekte nasıl işlediğini görmemizi engelleyen güçlü bir güneş fırtınası yaşandığını ortaya çıkardı.

Uranüs, en soğuk gezegenler ortasında yer alıyor.

Voyager 2’nin Uranüs’ten paylaştığı fotoğraflar 1986 yılına dayanıyor. O devir gelen imajlar, Uranüs ve beş büyük uydusuna ait ufkumuzu genişletmişti.

Ancak bilim insanlarını daha da şaşırtan, Voyager 2’nin bu gezegenle ilgili gönderdiği bilgilerdi.

Uzay aracının yaptığı ölçümler ve topladığı bilgiler, gezegenin ve uydularının inaktif olduğunu, ömür için uygun olmadığını gösteriyordu. Uranüs’ü çevreleyen manyetik alan da tuhaf biçimde bozulmuştu, basık haldeydi.

Gezegenin manyetik alanı, gezegenden ve uydularından kopan gaz ve öbür malzemeleri yakalıyordu. Bu, okyanuslardan ya da öteki jeolojik faaliyetlerden kaynaklanıyor olabilirdi lakin Voyager 2 hiçbir bulguya ulaşamadı ve gezegenin “ölü” olduğu sonucuna vardı.

Bu özelliğiyle Uranüs, Güneş sistemimizdeki öteki gezegenlerden de farklı bir niteliğe sahipti.

Yeni tahliller ise on yıllardır süren bu gizemi çözmüş görünüyor. Buna nazaran Voyager 2, Uranüs’ü “kötü bir günde” ziyaret etmiş.

Araştırmalara nazaran Voyager 2 Uranüs’ü incelediği sıra gezegen bir güneş fırtınasının tesiri altındaydı ve manyetik alan bu nedenle de bozuk algılanıyordu.

University College London’dan Dr. William Dunn, 40 yıldır Uranüs’le ilgili yanlış fikirlere sahip olduğumuzu belirtiyor:

“Yeni bulgular, Uranüs’teki sistemin daha evvel düşündüğümüzden çok daha farklı olabileceğini ortaya koyuyor. Ömür için gerekli şartlara sahip olabilecek uyduları da bulunabilir. Yüzeylerinin altında okyanuslar da mevcut olabilir.”

Linda Spilker, Uranüs’ten bilgiler geldiğinde Voyager programında çalışan genç bir bilim insanıydı. Ortadan geçen uzun yılların akabinde hala birebir programda çalışıyor. Journal Nature Astronomy’de yayımlanan yeni sonuçlardan büyük heyecan duyduğunu aktarıyor:

“Sonuçlar büyüleyici. Uranüs’te ömür potansiyeli olduğunu görmekten büyük heyecan duyuyorum. Voyager datalarıyla epey çalışma yapılmış olmasından da mutluyum. 1986’da topladığımız datalara geri dönüp bakılması ve yeni sonuçlar elde edilmesi heyecan verici.”

Dublin Advanced Studies’den Dr. Affelia Wibisono ise sonuçlar “çok heyecan verici” olarak tanımlıyor:

“Geçmiş datalara tekrar bakmanın ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor. Zira bazen bu dataların gerisinde gizlenen ve keşfedilmeyi bekleyen yeni bir olgu olabiliyor. Bu da uzay keşfi misyonlarının geleceğini şekillendirebilir.”

NASA’nın yapmaya çalıştığı hakikaten de bu. Yeni planlara nazaran Uranüs Orbiter ve Probe misyonu, gezegenin işleyişine tekrar bakmak üzere başlatılacak.

NASA’dan Dr. Jamie Jasinski, verilerin tekrar incelenmesi fikrini ortaya atan bilim insanı olarak, gelecek misyonların bunu hesaba katması gerektiğini söylüyor:

“Gelecekteki uzay aracını birtakım özellikleri, Voyager 2’den gelen eski datalara nazaran şekilendirildi lakin bu bilgiler toplanırken olağan dışı şartlar tesirliydi. Artık geleceğin uzay aracını, yeni keşifler için muhtaçlığımız olan özelliklere nazaran tasarlamalıyız.”

NASA’nın yeni Uranüs misyonunun 2045’te gezegenle ilgili ufkumuzu daha da genişletecek sonuçlar ortaya çıkarması umuluyor.