1. derece doğal sit müdafaası altında olan İstanbul Üsküdar’daki Validebağ Korusu’nu Millet Bahçesi’ne dönüştürmek üzere hazırlanan imar planlarının iptali istemiyle açılan davada uzman raporu çıktı. Raporda, Millet Bahçesi Peyzaj Projesi’nin uygulanması durumunda Validebağ Korusu’nun ekolojik zenginliğini kaybedeceğine dikkat çekildi.
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, gönüllüler ve etraf sakinleri; İstanbul’un son yeşil alanlarından Validebağ Korusu’na yapılmak istenen Millet Bahçesi’nin 2021 Nisan ayında askıya çıkarılan imar planlarının iptali için dava açmıştı.
İstanbul 6. Yönetim Mahkemesi’nde görülen dava kapsamında uzman raporu hazırlandı. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kent ve Bölge Planlama Kısmı ve Peyzaj Mimarlığı Kısmı’ndan üç akademisyenin hazırladığı raporda, korunun doğal yapısının bozulmaması, insan faaliyetlerinden etkilenmemesi, doğal ve ekolojik süreçlerin devamlılığın sağlanması için zarurî haller dışında koruda rastgele bir yapılaşma hareketinin olmaması gerektiğine dikkat çekildi.
Validebağ Korusu’nun olduğu üzere korunmasının bir mecburilik olduğu vurgulandı.
“EKOLOJİK ZENGİNLİK KAYBOLUR”
Raporda, Millet Bahçeleri Rehberi’nde “Millet Bahçesi’nde koruluklar, mesire alanları ve çayır alanları önerilebilir” ibaresi yer aldığı aktarılarak şu kıymetlendirme yapıldı:
“Burada vurgulanan kentin ekolojik yapısını güçlendirmek için millet bahçelerinde yeni koru alanları yaratılabileceğidir. Koru alanlarının kent içerisindeki oranının artırılmasına vurgu yapılmaktadır.
Validebağ örneğinde ise bu durum tam zıddıdır. Gerçekten var olan bir ekolojik kaynak olan koru alanı, millet bahçesi projesi ismi altında ekolojik nitelikleri ziyana uğratılarak rastgele bir park statüsüne indirgenmektedir ki bu koru alanı tıpkı vakitte nitelikli doğal muhafaza alanıdır.
Millet Bahçesi Peyzaj Projesi’nin uygulanması durumunda Validebağ Korusu ‘orman’, ‘doğal nitelikli yeşil alan’ ve ‘koruma alanı’ vasıflarını öbür bir söz ile ‘ekolojik zenginliğini-değerini kaybederek’ bir millet bahçesi-park kategorisine indirgeneceği açıktır.”
“ANALİTİK KIYMETLENDİRME SÜRECİNDEN GEÇMEMİŞ”
Raporda millet bahçesi için hazırlanan plan raporundaki “Analiz ve Araştırma Çalışmaları”nın sıradan bir alandaki imar planında olması gereken değerlendirmelerden bile uzak olduğu vurgulandı.
Dava konusu imar planlarının kâfi analitik kıymetlendirme sürecinden geçmediği, plan kararlarının tahlil ve sentez çalışmalarına dayanan münasebetlerinin oluşturulmadığı belirtildi.
13 ANITSAL AĞAÇ
Raporda yer alan bilgilere nazaran koruda doğal ve egzotik cinslerden oluşan 3 bin 419 ağaç ve ağaççık bulunuyor. 3 bin 419 ağaçtan iki erguvan, iki fıstık çamı, dört sakız, bir meşe olmak üzere 13 adedi anıtsal ağaç vasfı taşıyor. Koruda 89’u odunsu olmak üzere 125 çeşit bitki belirlenirken, 2004-2014 envanterine nazaran 119 kuş tipi tespit edilmiş.
“DEVASA UZUNLUKTA BİSİKLET AĞI YANLIŞSIZ OLMAZ”
Raporda dikkat çeken öbür tespitler özetle şöyle:
* Korunun doğal dokusu içerisinde yer alan ince patikaların, toprak yolların kimliğinin değiştirilerek bir park mantığında materyal ile kaplanıp genişletilerek bir de bisiklet kullanımına açılması, korunun her yerine insan erişiminin ve etkin rekreasyonun getirilmesi manasına gelmektedir.
* Koru içerisinde önerilen en geniş granit plak taşlı yollardan en dar dişli kum gereçli yollara kadar bisiklet yollarının geçirilmesi, devasa uzunlukta bir bisiklet ağı yaratmaktır.
* Koru kavramının özüne, ekosistem bütünlüğüne ters olmakla birlikte kullanıcı güvenliği açısından da sakıncalı bir durumdur. Koru statüsünde olmayan bir park projesi için bile olsa böylesi bir bisiklet sınırı dizaynının hakikat olmayacağı açıktır.
“AĞAÇLARIN KÖKLERİNE HASAR VERİLECEK”
* Yeni önerilen fitness alanları ile genişletilen yolların-sert yüzeylerin bir kısmının ağaç sembolleri üzerinde olduğu görülmektedir. Bu, doğal müdafaa alanı ya da koru için kabul edilebilecek bir durum değildir.
* Direkt üzerinde olmadıkları kenarından geçtikleri ağaçlar açısından mevzuyu ele aldığımızda da yolların yine inşası sürecinde bu ağaçların köklerine hasar verilecek, toprak-su istikrarları bozulacaktır.
“AMFİ TİYATRO YAPILMASI UYGUN DEĞİL”
* Proje teklifinde yer alan kıymetli bir yapısal eleman da amfi tiyatrodur. Altyapı kurgusunda demirli beton ve betonarme perde temeli olduğu görülmektedir. Bu tip yapısal bir öğenin kaplayacağı alan ve tabana yapacağı yükün yanı sıra kullanıcı ölçüsünde artışa sebebiyet verecek olması nedeniyle amfinin yapılması uygun değildir.
“AYDINLATMA İÇİN BÜYÜK ÖLÇEKLİ HAFRİYATLAR GEREKİR”
* Millet Bahçesi Peyzaj Projesi raporunda 3-4 metre yükseklikteki aydınlatma elemanlarının 15 metre aralıklarla pozisyonlandırılmış olduğu belirtilmektedir. Validebağ Korusu’nun “korunur olma durumu” ile bu aydınlatma sistemi önerisi tam bir zıtlık içerisindedir.
“YOLLAR İLE PARÇALANIR, YIKIMA İLERLER”
* Aydınlatma sisteminin fauna ve flora üzerindeki olumsuz tesirleri olacağının yanı sıra inşaatında korudaki hassas ekolojik istikrarlara ziyan vereceği dikkate alınmalıdır.
* Yolların yine yapılanması, yol çizgileri boyunca önerilmiş olan aydınlatma altyapısının tesisi, bisiklet çizgilerinin geçirilmesi derken Validebağ Korusu’nun yollar ile parçalanmış ekosistemlere sahip olacağı ve yıkıma ilerleyeceği görülebilmektedir.